ارزیابی معیارهای مؤثر بر گونه‌بندی معابر در فرآیند طراحی شهری با تأکید بر اقتصاد حرکت. مطالعه موردی: محله فرحزاد، تهران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده اقتصاد، استادیار اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

موضوع معابر شهری از جمله موضوعات اصلی و تأثیرگذار در طرح‏های شهری هستند. بررسی نوشتگان موجود در مورد گونه‏بندی معابر نشان می‏دهد گونه‏شناسی و طبقه­بندی معابر شهری اغلب با استفاده از معیارهای عملکردی، مقیاس آمد و شد، عرض معبر یا ترکیبی از این معیارها صورت می‏گیرد و فرآیندهای گونه‌بندی بر اساس معیارهای چندگانه و کیفی کمتر مورد توجه قرار گرفته­اند. هدف از انجام این پژوهش، تعیین شاخصه‏ها و پارامترهای کیفی مؤثر بر گونه­بندی معابر بر اساس ویژگی­های مشترک‌شان و تدوین مدلی که بتواند این پارامترها، ارزش‏ها و ویژگی­های کیفی و مکان­محور را در فرآیند ارائه پیشنهادات طراحی شهری مورد استفاده قرار دهد، می­باشد، بدین منظور، با استفاده از مطالعات اسنادی، مرور نوشتگان و تجربیات مشابه گونه­بندی، ابتدا به بررسی جامع عوامل مؤثر بر گونه‏بندی معابر پرداخته شده است تا چهارچوب نظری گونه‌شناسی معابر حاصل شود. در گام بعد، بر اساس نقد معیارهای گونه­بندی در نوشتگان موجود و مطالعات اکتشافی انجام­شده در مورد این موضوع، پنج معیار 1) پیاده مداری، 2) توپوگرافی، 3) نقش عملکردی، 4) میزان هم­پیوندی فضایی و 5) کیفیت سیما و منظر به عنوان معیارهای گونه­بندی معابر معرفی شده­اند. با به­کارگیری معیارهای بالا، از انطباق اسنادی و تحلیل برداشت­های میدانی با استفاده از سامانۀ اطلاعات مکانی (GIS) و روش چیدمان فضا، معابر محله فرحزاد به عنوان نمونۀ موردی مورد بررسی قرار گرفته­اند. گونه‏بندی معابر فرحزاد نشان می‏دهد که در یک بافت قدیمی و ارگانیک، گونه‏های متعددی از معابر با ویژگی‏های مختلف و متنوع وجود دارند که نیازمند رهنمودهای مداخلۀ متناسب هستند. همچنین ممکن است کل یک معبر در یک تیپ معین قرار نگیرد و به سبب داشتن شخصیت­های چندگانه­ در بخش­های مختلف، هر یک از این بخش­ها، در گونه­های مختلفی قابل دسته­بندی باشند و در مرحلۀ پیشنهاد روش مداخله یا راهنمای طراحی، با سیاست­گذاری متناسب، زمینۀ برخورد مناسب با هر یک از این بخش­ها می­تواند فراهم شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Urban roads' typology codification in urban design process with emphasis on the economy of movement (Case Study: Farahzad Neighborhood, Tehran)

نویسندگان [English]

  • Mirnaser Mirbagheri hir 1
  • Seyyed Yhaya Khatami 2
1
2 Dep. of Urban Planning, Tarbiat Modarres University
چکیده [English]

EXTENDED ABSTRACT
Urban roads are important elements of cities structural framework which form the urban fabric. In majority cases, most important and critical parts of city's public realm devoted to the urban roads, which are one of the main affective component in urban design and planning process. The purpose of this paper is to define impressive elements of road's typology classification based on their common characteristic. The objective is to codify urban qualitative parameters, such as their characteristic, functional role, spatial form, ect, and to develop a model which could apply these valuable and qualitative characteristic in to urban design process. Hence this procedure will prevent the gradual deterioration of valuable existing road qualities. This paper is going to study, the affective elements which impress road's typology classification, in order to develop a theoretical framework. Hence, related documentaries, previous experiences and literature, such as, typology according to the road functionality, its capacities and characteristic had been reviewed, firstly. Secondly, a case study of Farahzad neighborhood had been done through field observation. Farahzad district appears as semi-independent urban-rural zone in Tehran's North West. This paper will present various roads' typology classification criteria. In order to investigate Farahzad roads typology, the area had been studied firstly, and the impressive criterion which affects road's typology classification had been defined. Walkability, topography, functionality, connectivity and overall aspects and landscape are the affective criteria which determine the neighboring road's identity. The next step is to categorized collected data and parameters in GIS, which had been produced through integrating layers in informative environment .finally roads in Farahzads neighborhood had been classified in to several typology from A to J in order to develop perfect guidance in every different situation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "typology"
  • "roads network"."effective criteria"
  • " urban design guidance"
  • "Farahzad"

مراجع

  1. انجمن شهرسازی آمریکا. 1387. مکان‏ها و مکان­سازی. ترجمۀ گیتی اعتماد، مصطفی بهزادفر، ساسان صالحی میلانی، انتشارات جامعه مهندسان مشاور ایران، چاپ اول، تهران.
  2. بحرینی، سیدحسین. 1386. تحلیل فضاهای شهری: در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده­کنندگان و ضوابطی برای طراحی. انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  3. برولین، برنت سی. 1386. معماری زمینه‏گرا. ترجمۀ راضیه رضازاده. نشر خاک، چاپ دوم، تهران.
  4. بنتلی، ای‏ین و همکاران. 1385. محیط‏های پاسخده. ترجمۀ مصطفی بهزادفر. دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ دوم، تهران.
  5. پاکزاد، جهانشاه. 1385. راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران. وزارت مسکن و شهرسازی، دبیر خانه شورایعالی معماری و شهرسازی، چاپ دوم، تهران.
  6. پامیر، سای. 1389. آفرینش مرکز شهری سرزنده، اصول طراحی شهری و باز آفرینی. ترجمۀ مصطفی بهزادفر و امیر شکیبامنش. دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
  7. پناهی، نیلوفر. علی سلطانی. محمد کبگانی. محمد حسین پور. 1392. تحلیل گونه بندی شبکه­های ترافیکی بر اساس قابلیت­های ساختاری معابر و کاربری­های همجوار. اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار، تهران.
  8. جیکوبز، آلن بی. 1388. مفاهیم و اصول برنامه­ریزی خیابان ویژه. ترجمه بهزاد اسکندر افشار و مژگان محمودی‏راد. نشریه آبادی، شماره 63، تهران.
  9. ذاکر حقیقی، کیانوش. حمید ماجدی. فرح حبیب. 1389. تدوین شاخص‏های مؤثر بر گونه‏شناسی بافت شهری. نشریه هویت شهر، سال پنجم، شماره 7، پاییز و زمستان، تهران.

10. سلطانی، علی. نیلوفر پناهی. 1393. ظرفیت‌سنجی معابر درون‌شهری بر مبنای ویژگی‌های ساختاری و پیوند با فعالیت‌های مجاور؛ مطالعه موردی منطقه 6 شهرداری شیراز. فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری.

  1. عباس‏زادگان، مصطفی. 1381. روش چیدمان فضا در فرآیند طراحی شهری. فصلنامه مدیریت شهری، شماره 9، تهران.
  2. قریب، فریدون. 1397. شبکۀ ارتباطی در طراحی شهری. انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

13. گلکار، کوروش. 1386. طراحی شهری در عمل؛ تجربۀ رامشار: الگویی برای هدایت و کنترل چند سطحی در طراحی شهری. فصلنامۀ آبادی، شماره 56، پاییز، تهران.

  1. لنگ، جان. 1386. طراحی شهری- گونه­شناسی رویه‏ها و طرح‏ها همراه با بیش از پنجاه مورد خاص. ترجمۀ سید حسین بحرینی. انتشارات دانشگاه تهران.
  2. لینچ، کوین. 1376. تئوری شکل خوب شهر. ترجمۀ حسین بحرینی. انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
  3. معماریان، غلامحسین. 1386. سیری در مبانی نظری معماری. نشر سروش دانش، تهران.
    1. Association, A.P. 2006. Planning and urban design standards: John Wiley & Sons.
    2. Bentley, I. 1985. Responsive environments: A manual for designers. Routledge.
    3. Birkhamshaw, A.J., and Whitehand, J.W.R. 2012. Conzenian urban morphology and the character areas of planners and residents, Urban Design International, 17(1): 4–17.
    4. Brolin, B.C. 1980. Architecture in context: fitting new buildings with old: Van Nostrand Reinhald Company.
    5. Carmona, Matthew, Tim Heath, Taner Oc and Steven Tiesdell. 2003. Public Places–Urban Spaces, The Dimensions of Urban Design, Architectural Press
    6. Choay, F., and Merlin, P. 1986. A propos de la morphologie urbaine, Palgrave Macmillan, a division of Macmillan Publishers Limited.
    7. Llewelyn, D. 2000. Urban Design Compendium. Prepared in association with Alan Baxter and Associates for English Partnerships and the Housing Corporation. London: English Partnerships.
    8. Marshall, S. 2005. Street & Patterns, New York, Taylor & Francis.
    9. Scheer, B.C. and Scheer, D.R. 1998. Typology and Urban Design Guidelines, Preserving the City without Dictating Design, in Petruccioli, Attilio (1998) Rethinking XIXTh Century cities, Proceedings of the international symposium sponsored by the Aga Khan Program for Islamic Architecture at Harvard University and the Massachusetts Institute of Technology.
    10. Trache, H. 2001. Promoting urban design in development plans: typo-morphological approaches in Montreuil, France, Urban Design International, 6: 157-172.
    11. Vernez-Moudon, A. 1994. Getting to know the built landscape: typomorphology, in: K.A. Franck & L.H. Schneeckloth (Eds) Ordering Space Types in Architecture and Design (New York, VNR): 289-311.
    12. Davies, L. 2000. Urban design compendium. English Partnership UK.
    13. Moudon, V. 1994. Getting to know the built landscape: typomorphology. Type and the Ordering of Space.
    14. Lynch, K. 1984. Good city form. MIT press.
    15. Paumier, C.B. 2004. Creating a vibrant city center: urban design and regeneration principles, Urban Land.

 

 

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار