تحلیلی بر تعاملات فضایی مقصدهای گردشگری. مورد مطالعه: شهرستان علی آبادکتول، ناحیه محمدآباد- زرین گل

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا وبرنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار جغرافیاو برنامه ریزی روستایی،گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی- تهران- ایران

3 دانشیارجغرافیا وبرنامه ریزی روستایی،گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی- تهران- ایران.

4 دانشیارجغرافیاوبرنامه ریزی روستایی،گروه جغرافیای انسانی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران

چکیده

یکی از ویژگی‌های سکونت گاه‌های انسانی تطورپذیری و پویایی آن است. این پویایی در فضا، زمینه ایجاد جریان‌های فضایی بین شهر و روستا را در قالب پیوند‌های روستایی- شهری میسر می سازد، این پیوندهای روستایی- شهری حاصل تعاملات دو سویه سکونت گاه‌های روستایی و کانون شهری در عرصه ناحیه‌­ای است که به سبب جریان­‌های جریان افراد،کالا‌ها و اطلاعات پدید می آید. شکل گیری و گسترش این جریان‌های فضایی درسطوح مختلف (محلی، ناحیه ­ای و منطقه‌­ای) به ایجاد سازمان فضایی می­انجامد. هدف این تحقیق تحلیلی بر تعاملات فضایی مقصد‌های گردشگری ناحیه محمدآباد - زرین گل شهرستان علی­آباد کتول مبتنی بر الگوی سازمان یابی فضایی شبکه­ای است. روش­ شناسی تحقیق کمی و مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری مورد مطالعه، شامل 20 نقطه سکونت گاهی روستایی که همگی به عنوان مقصد گردشگری روستایی درناحیه محمدآباد- زرین گل واقع در شهرستان علی­آبادکتول هستند. برای گردآوریِ اطلاعات به شیوه‌های اسنادی و میدانی عمل شده است. در روش میدانی، از فن پرسش گری و ابزار پرسش نامه استفاده شد. البته، برای برخی از داده‌های ثانویه به مراکز اطلاع رسانی مانند مرکز آمار ایران و سازمان‌هایی مانند فرمانداری، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان علی­آباد مراجعه شد. با توجه به ماهیت مساله از تحلیل شبکه اجتماعی (SNA) استفاده شده است. در این روش سه دسته شاخص وجود دارند که در این پژوهش از شاخص‌های کلان (اندازه شبکه، تراکم شبکه و مرکزیت شبکه) استفاده شده است. همچنین، در این روش داده‌های جریانی به وسیله نرم افزار Nodexl مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به یافته‌های تحقیق، نتایج زیر به دست آمد:
- تعاملات فضایی در سطح ناحیه اگرچه مبتنی بر ساختارهای محیطی مبتنی بر فعالیت‌های بخش کشاورزی شکل گرفته است ولی در دهه اخیر به علت تحول در بسترهای اجتماعی- اقتصادی و امکان محیطی ، چشم­انداز طبیعی) مبتنی بر فعالیت گردشگری و سرمایه گذاری‌های بومی مرتبط (با فعالیت گردشگری) از تعدد و تنوع بیشتری برخوردار شده است.
- تعاملات فضایی نوین نه تنها زمینه افزایش تعاملات درون قلمروی را فراهم نموده است. بلکه زمینه افزایش تعاملات برون قلمرویی نیز افزایش یافته است. مبتنی بر بنیان نظری تحلیل شبکه، این نوع از تعاملات بسترساز پایداری شبکه (یا نظام سکونتگاهی) خواهد شد. - اگرچه، جریان­‌ها از تعدد و تنوع برخوردار شده و سطح تعاملات هم ارتقا یافته است. ولی ساختار جریان­‌ها با نقش پذیری شهرها و روستا‌های بزرگ به جای ماهیت دو سویه و مکمل، از ماهیتی یک سویه برخوردار است. این ویژگی سبب شده  استتا پیوند بین سکونت گاهی شکل نگیرید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Spatial Interactions of Tourism Destinations (Case study: Aliabad Katoul city, Mohammad Abad-Zarrin Gol Area)

نویسندگان [English]

  • hajar mazidi 1
  • Ramatolla Monshizadeh 2
  • Farhad azizpour 3
  • Bijan rahmani 4
1 Ph.D of Geography and Rural Planning. Department of Human Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University- Tehran-Iran
3 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Geography Sciences, Kharazmi University-Tehran-Iran
4 Associate Professor of Geography and Rural Planning, Department of Human Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University- Tehran-Iran
چکیده [English]

One of the characteristics of human settlements is their evolvability and dynamism. This dynamism in space enables the creation of spatial flows between cities and villages in the form of urban-rural links. The urban-rural links are the result of the mutual interactions of rural settlements and urban hubs in the field of an area being created by the flows of people, commodities and information. The formation and expansion of these spatial flows at different levels (local and regional) lead to the creation of spatial organization. Accordingly, the present paper is to analyze the spatial interactions of tourist destinations destinations of Mohammad Abad-Zarrin Gol region in Aliabad Katoul city. Data have been collected through documentation and field methods. In field method, inquiry technique and questionnaire instrument were used. Of course, some secondary data were collected from information centers such as Iranian Statistical Center and some organizations like governor’s office, the office of cultural heritage, tourism and handicrafts in Aliabad Katoul city. Due to the nature of the problem, it has been used the Social Network Analysis (SNA). In the method, there are three kinds of indicators that in the present research, macro indicators (network size, network density and network centrality) have been applied. Furthermore, in the method, stream data were analyzed by Nodexl software. According to the research findings, the following results were obtained:

- Although spatial interactions at the regional level have been formed on the basis of environmental structures based on agricultural activities, they are more diverse in recent decade due to the changes of social-economic contexts and environmental potential (natural landscape) based on tourism activities and indigenous investments (related to tourism);

کلیدواژه‌ها [English]

  • spatial flows
  • spatial interactions
  • urban-rural links
  • spatial organization
  • Mohammad Abad-Zarrin Gol Region

مراجع

1. افراخته، حسن. وحید ریاحی و فرهاد عزیزپور و  محمدقاسمی سیانی. 1395.  تحلیل شبکه‌ای جریان‌های فضایی در نواحی روستایی مورد مطالعه: بخش بن رود و جلگه (شهرستــان اصفهان). تــوسعــه پایدار محیط جغرافیایی، سال اول، شمار دوم، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
2. افراخته، حسن. فرهاد عزیزپور و محدثه زمانی. 1393. پیوند‌های کلان شهری و تحولات کالبدی – فضایی روستا‌های پیرامون : دهستان محمدآباد کرج، مسکن و محیط روستا، دره 34، شماره 150، پژوهشکده سوانح طبیعی، تهران.
3. امیر فخریان، مصطفی. معینی. علیرضا. 1396. بررسی عوامل مؤثر در موفقیت دفاتر خدمات مسافرتی وگردشگری در زمینه برگزاری تورهای داخلی در شهرمشهد. آمایش جغرافیایی فضا، سال هفتم، شمــاره 25، دانشگاه گلستان، گرگان.
4.انواری، محمودرضا. عثمان بلوچی و ابراهیم‌ هاشم زهی. 1391. نقش محوری گردشگری روستایی در توسعـه نواحی روستایی مطالعه موردی: روستاهای ناحیه تفتان، شهرستان خاش. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره نهم و دهم، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.
5. بدری، سیدعلی. اکبریان رو نیزی. سعیدرضا. 1387. تحلیل روابط کارکردی- خدماتی سکونتگاه‌های انسانی با استفاده از روش- تحلیل شبکه : بخش رونیز .  برنامه‌ریزی و آمایش فضا، سال هفتم، شماره 2، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.  
6. پاپلی یزدی، محمدحسین. حسین رجبی سناجردی. 1389. نظریه‌های شهر و پیرامون، چاپ اول، تهران، سمت.
7. حسینی، سیدصادق. 1393. ارزیابی وضعیت آموزش راهنمایان گردشگری در ایران با رویکرد ارایه الگوی آموزشی در سطح دانشگاهی. مطالعات مدیریت گردشگری، سال نهم، شماره 28، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
8. خدایی، زهرا. کلانتری خلیل آباد. حسین. 1391. توسعه گردشگری با تاکید بر نقش آموزش نیروی انسانی. مطالعات مدیریت شهری، سال چهارم، شماره 12، تهران.
9.. داداش‌پور، ‌هاشم. امیررضا ممدوحی و آتوسا آفاق‌پور. 1393. سازمان فضایی در نظام شهری ایران با استفـاده از تحلیل جریان هوایی افراد. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 46، شماره 1، دانشگاه تهران.
10.داداش‌پور، ‌هاشم. آتوسا آفاق‌پور. 1395. عقلانیت معرفتی و نظری نوین حاکم بر سازمان فضایی سیستم‌های شهری. مطالعات میان رشته­ای در علوم انسانی ، دوره هشتم، شماره 2، تهران.
11. داداش­پور،‌هاشم . ندا ملک زاده و محمد مسعود. 1391. سنجش میزان مشارکت ذی ­نفعان و ذی ‌نفوذان در راهبرد توسعه شهری (نمونه موردی: منطـقه 22 شهرداری تهران.  مطالعات شهرایرانی اسلامی، دوره 2، شماره 8. تهران.
12.رضوانی، محمدرضا. علی گلی و سعیدرضا اکبریان رونیزی. 1386. ﻧﻘﺶ و ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺷﻬﺮﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ در ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺒﮑﻪ (مورد: دهستان رونیز (شهرستان استهبان). پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 61، دانشگاه تهران.
13.  ریاضی، سید ابوالحسن. 1392. شهر، پدیده‌ای میان رشته‌ای. مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، دوره 6، شماره 1.  تهران.
14.رضوانی، محمدرضا. رجایی. سیدعباس. 1386. مهاجران و نقش آنها در توسعه و عمران روستایی: مطالعه موردی دهستان رامشه در شهرستان اصفهان. روستا و توسعه، سال 10، شماره 3، تهران
15.سعیدی، عباس. 1377. مبانی جغرافیای روستایی. چاپ هشتم، تهران، سمت.
16. سعیدی عباس. 1392. مفاهیم بنیادین در برنامه‌ریزی کالبدی – فضایی. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، سال اول، شماره سوم، دانشگاه پیام نور، تهران.
17. سعیدی، عباس. 1389. محیط ، فضا و توسعه: بحثی در ضرورت توسعه یکپارچه روستایی  شهری. مسکن و محیط روستا. شماره 131، تهران.
18..شکوئی، حسین. 1375. دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهر. جلد اول، تهران، سمت.
19.. ضیاء توانا، محمدحسن. شمس الدینی. علی. 1389. کارکرد‌های شهری در توسعه روستایی، مورد: نورآباد و روستاهای پیرامون. جغرافیای انسانی، سال دوم، شمـاره 3، دانشگاه تهران .
20. صرافی، مظفر. 1379. سیری در مباحث توسعه فضایی . چاپ اول، تهران، سازمان برنامه و بودجه.
21. قربانی، مهدی. مهرو قربانی. 1393. تحلیل ذینفعان، قدرت اجتماعی و تحلیل شبکه در مدیریت مشارکتی منابع طبیعی. مرتع و آبخیزداری. دوره 67، شماره 1، تهران.  
22. کاستلز، مانوئل. 1384. عصر اطلاعات، ترجمه: حسن چاوشیان، جلد دوم، تهران، طرح نو.
23. لامزدن، لس. 1387. بازاریابی گردشگری، ترجمه:  ابوالفضل تاج زاده، تهران، پیام نور.
24. هیلهورست، ژوزف. 1370. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، ترجمه: غلامرضا شیرازیان و همکاران، چاپ اول، تهران، سازمان برنامه و بودجه.
25.Batten, D.F. 1995. Network cities: Creative urban agglomerations for the 21st centuryUrban Studies, 32(2): 313-327. http://dx.doi.org/ 10.1080/00420989550013103.
26.Bodin, O., and Prell, C. 2011. Social Network in Natural Resources Management, Cambridge University, press, p 364.
27.Capineri, C., and Kamann, D.J.F. 1998. Synergy in networks: Concepts. In K. Button, P. Nijkamp, & H. Priemus (eds.), Transport networks in Europe (pp. 35-56).Cheltenham: Edward Elgar.
28.Catanese, S., De Meo, P., Ferrara, E. and Fiumara, G. 2010. ‘Analyzing the FacebookFriendship Graph’, Internaonal Workshop on Mining the Future Internet (MIFI '10).
29.Capello, R. 2000. The City Network Paradigm: Measuring Urban Network Externalities, Urban Studies. 37(11): 1925-1945.
30.Camagni, R.P. 1993. From City Hierarchy to City Network: Reflections about an Emerging Paradigm.In: Lakshmanan, T. R., Nijkamp, P. (eds.),Structure and Change in the Space Economy: Festschrift in Honorof Martin J. Backmann. New York: Springer-Verlag, PP. 66–87.
31.Capello, R. and Rietveld, P. 1998. The Concept of Network Synergies inEconomic Theory: Policy Implications, in: K. Button, P. Nijkamp and H. Priemus (Eds)   Transport Networks   in   Europe,   pp. 57-83. Cheltenham /Northampton EdwardElgar.
32.Capineri,  C. and  Kamann, D.J.F.  1998. Synergy  in  Networks:  Concepts,  in: uK
33.Douglass, M. 1998. A Regional Network Strategyfor Reciprocal Rural-Urban Linkages: An Agendafor Policy Research with Reference to Indonesia Reprint from Third World Planning Review. 1(20).
34.Klapka, Pavel, et al. 2010. “Spatial Organization Development, Structure And Apporximation Of Geographical System” Moraviam Geographical Reports, Vol.18.
35.Lynch, K. 2005.Rural-Urban Interaction in the developing world, London.
36.Lienert, J., Schnetzer, F. and Ingold, K. 2013. Stakeholder Analysis Combinedwith Social Network Analysis Provides Fine-grained Insights into WaterInfrastructure Planning Processes, Journal of Environmental Management, 125: 134-148.
37.Meijers, E.  2007. From Central Place to Network Model: Theory and Evidence of Paradigm Change,Economic and Social Geography, 98(2): 245-259.
38.Meijers, E. 2005. Polycentric urban regions and the quest for synergy: Is a network of-cities more than the sum of the parts?. Urban Studies, 42(4): 765-781. http://dx.doiorg/ 10.1080=00420980500060384.
39.Murray, J. 2000. Nodes and networks: Bruges and the infrastructure of tradeinfourteenth-century Europe. In P. Stabel, B. Blondé, & A. Greve (Eds.) InternationalTrade in the Low Countries (14th–16th Centuries) (1-14), Leuven: Garant.
40.Neal, Z.P. 2010. Refining the air traffic approach: An analysis of the US city networkUrbanStudies, 47(10): 2195-2215. http://dx.doi.org/10.1177/ 0042098009357352
 
Rondinelli, D. 1984. "Applied Methods of Regional Analysis: The spatial Deminsions of Development policy, Boulder: Westviwe Press.
42.Scholl, A. and Kai, S. 2014. Where Could We stand if I had…? How SocialPower Impacts Counterfactual Thinking after Failure, Journal ofExperimental Social Psychology, 5: 1-61.
43.Scholz, R.W. and Binder, C.R. 2011. Environmental literacy in science and society: from knowledge to decision, Cambridge University Press.
44.Taylor, P., Hoyler, M. and Verbruggen, R.  2010. External Urban Relational Process: Introducing CentralFlow Theory to Complement Central Place Theory, Urban Studies, 47(13): 2803-2818.
45.Vignola, R., McDaniels, T.L. and Scholz, R.W. 2013. Governance structures for ecosystem- based adaptation: Using policy network analysis to identify key organizations for bridging information across scales and policy areas, Enviromental sciens & policy, 31: 71-84.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار