مقایسه تطبیقی روابط عملکردی روستائیان با شهرهای هرسین و کرمانشاه (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان هرسین)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

بحث و بررسی در زمینه روابط شهر و روستا جایگاه ویژه ای در نظریه و برنامه‌ریزی توسعه در سطوح ملی، منطقه ای و محلی دارد زیرا گستره و عمق روابط شهرهای کوچک با روستاهای پیرامون بر تحولات فضاهای مختلف جغرافیایی بسیار موثر است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط عملکردی روستائیان بخش مرکزی شهرستان هرسین با دو نقطه شهری هرسین و کرمانشاه انجام پذیرفته است. منظور از روابط عملکردی، پیوندهای حاکم بر جریان‌های روستا به شهر و شهر به روستا است که در زمینه‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با رویکرد تطبیقی است، واحد تحلیل 14روستا در بخش مرکزی شهرستان هرسین استان کرمانشاه است. در تحقیق حاضر روابط عملکردی 229 خانوار روستایی با شهر کوچک هرسین و شهر کرمانشاه به تفکیک 4 بعد اقتصادی، خدماتی، اجتماعی و فرهنگی و مبادله‌ای ذیل 26 متغیر با 41 شاخص در ارتباط با دو شهر هرسین و کرمانشاه با مقیاس عمدتاً رتبه ای کمی گردید. آلفای کرونباخ 0.86 بیانگر پایایی نسبتاً مطلوب ابزار تحقیق می باشد. نتایج حاصل از آزمون Paird Sample T test نشان می دهد که تفاوت معنی‌داری بین روابط عملکردی روستائیان با دو شهر هرسین و کرمانشاه وجود دارد به طوری که روابط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مبادله ای روستائیان با شهر هرسین به ترتیب با 2.34، 2.68 و 2.38 بیشتر از کرمانشاه به ترتیب با 1.62، 2.41 و 1.50 است. در بعد خدماتی روابط روستائیان با شهر کرمانشاه با 1.89 بیشتر از شهر هرسین با 1.86 است. در مجموع روابط عملکردی روستائیان با شهر هرسین با میانگین 2.37 گسترده‌تر از روابط روستائیان با شهر کرمانشاه با میانگین 1.86 است. در واقع روستائیان با شهر کوچک هرسین در تمامی زمینه های مورد بررسی به‌جز خدمات بهداشتی-درمانی روابط گسترده تری نسبت به شهر کرمانشاه دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of performance relationships Rural Household Between Kermanshah and Haesen (Case Study: Central district of Harsin)

نویسندگان [English]

  • Homayon Akbari 1
  • Hamid Shayan 2
  • Maryam Ghasemi 3
1 M.Sc of Geography and Rural Planning, Ferdosi University of Mashhad
2 Professor of Geography and Rural Planning, Ferdosi University of Mashhad
3 Assistant Professor of Geography and Rural Planning, Ferdosi University of Mashhad
چکیده [English]

Analysis of performance relationships of small towns Rural hinterland(Case Study: Central district of Harsin, Kermanshah)
The present research was conducted with the aim of analyzing the performance relationships of Harsin city in the development of its peripheral rural regions based on the economical, commercial, social-cultural and service indicators. The research method was descriptive - analytical with practical aim. For collecting data, library studies and field survey were used. The study population consisted of 10 families in 54 villages in the central part of the city Harsin Of the 14 villages selected by Cochran formula 229 households have been selected to complete the questionnaire. The research tool was questionnaire designed by the authors, so that its validity was confirmed by some professors' opinions and so was its stability by Cronbach's alpha test at 0.897 level. The results of this research showed that economic relations with 0.473%, commercial relations with 0.439%, social-cultural relations with 0.429% and service relations with 0.341% played the most important role in the relations of villagers with Harsin city, respectively, an issue that was confirmed by Wilcoxon test and multivariate regression. It must be mentioned that,. In conclusion, it can be said that Harsin city performance, except for health services, was positive in other aspects including economical-commercial and social – cultural.108 items with a Cronbach's alpha of 0.89 indicates the reliability of the questionnaire is relatively favorable. Wilcoxon test results show that significant differences between rural and functional relationship with the city of Kermanshah Harsin and there so that the relationship between economic, social and cultural exchange villagers respectively 2.35, 2.49 and 2.39 most of Kermanshah to respectively 1.63, 1.84 and 1.51 are. After service in the city of Kermanshah rural relations with 1.90 to 1.87 is more than Harsin city. In general, functional relationships with the villagers in rural relations with the city of Kermanshah Harsin from 2.63 to 1.86 is extensive. In fact, rural and small town Harsin Bh‌Jz health services in all fields of study have broader ties to the city of Kermanshah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Setellments
  • Central district of Harsin County
  • Kermanshah city
  • harsen city
  • performance relationships
  1. ابراهیم‌زاده، عیسی. 1391. سازمان­یابی فضایی و روابط شهر و روستا با تأکید برسیستان. چاپ اول، تهران، نشر مرند.
  2. ابراهیم­زاده، عیسی. نجمه طیبی و یوسف شفیعی. 1391. تحلیلی کارکردی از نقش اقتصادی شهرهای کوچک در توسعۀ روستایی مطالعه موردی: زاهدشهر بخش شیبکوفسا. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دوره ۲۳، شماره 2. اصفهان. 172-151.
  3. افراخته، حسن. 1380. روابط متقابل شهر و روستا مطالعه موردی: ایرانشهر. مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 16، شماره 2، شیراز. 74- 49.
  4. افراخته، حسن. صادق برزگر. 1389. نقش شهرهای کوچک در توسعۀ ناحیه­ای مطالعه موردی: شهر زیرآب. فصلنامه جغرافیا چشم‌انداز زاگرس، دوره 2، شماره 3، بروجرد. 23-5.
  5. افراخته، حسن. رسول فرجام. 1390. ارزشیابی عملکرد مراکز خدماتی حاصله از تصمیمات دولتی مطالعه موردی: شهر سردشت استان هرمزگان. مجله جغرافیا و توسعۀ‌ ناحیه‌ای، شماره 17، مشهد. 178-145.
  6. آهنگری، نوید. سمیه محمدی حمیدی و فخرالدین حسین زاده. 1394. بررسی عملکرد شهرهای میانه اندام در فرایند توسعه پایدار ناحیه‌ای (مطالعه موردی: شهر بوکان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 5، شماره 17. گرگان. 114-99.
  7. باقری، محمد. 1388. نقش شهرهای کوچک در توسعۀ منطقه­­ای مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان رزن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری. استاد راهنما: شهریور روستایی و ابوالفضل مشکینی. دانشگاه زنجان، گروه جغرافیا.
  8. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی. 1388.  الگوهای خدمات‌رسانی روستایی، معاونت عمران روستایی. چاپ اول، تهران.
  9. بوزرجمهری، خدیجه. حمید شایان، و براتعلی خاکپور و علی طاهری. 1392. بررسی و تحلیل اثرات روستا- شهرها و شهرهای کوچک در توسعۀ روستایی (مطالعه موردی: شهرستان نیشابور). مجله جغرافیا و توسعۀ ناحیه­ای، سال 11، شماره 21، مشهد. 299- 275.
  10. پاپلی یزدی، محمدحسین. محمدامیر ابراهیمی. 1381.  نظریه های توسعۀ روستایی. تهران. انتشارات سمت.

11. جمعه­پور، محمود. بهزاد رشنوی. 1390. بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعۀ مناطق روستایی پیرامون با تأکید بر کیفیت زندگی موردمطالعه دهستان فیروزآباد شهرستان سلسله. مجله توسعۀ محلی، دوره سوم، شماره ۱. تهران. 64-45.

  1. حبیب‌پور، کرم. رضا صفری، 1391. راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده­های کمی)، موسسه راهبرد پیمایش. چاپ پنجم، تهران.

13. حسین‌آبادی، مصطفی. مهدی پورطاهری و اصغر محیط سکه روانی. 1391. تحلیلی بر نقش شهرهای کوچک در توسعۀ اقتصادی-اجتماعی روستاهای پیرامون، مطالعه موردی: شهرستان قیرکازرون. مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه­ای. سال چهارم، شماره 13. اصفهان. 126- 115.

14. داگلاس، مایک. 1388. استراتژی ایجاد شبکه منطقه‌ای به‌منظور تقویت پیوندهای میان شهر و روستا (دستور کاری برای پژوهش سیاست‌گذاری با اشاره به کشور اندونزی)، ترجمه سوسن چاره‌جو، مجله کتاب ماه علوم اجتماعی، دوره جدید شماره 20. تهران. 95- 86.

  1. رضایی، مریم. مسعود تقوایی. 1388. جایگاه شهرهای کوچک در تعادل بخشی توزیع فضایی مورد استان ایلام. فصلنامه جمعیت، شماره ۶۸-67. تهران.  18-1.
  2. رضوانی، علی اصغر. 1382. رابطه شهر و روستا، تهران. نشر ماکان.

17. رضوانی، محمدرضا. علی گلی و سعیدرضا اکبریان رونیزی. 1386. نقش و عملکرد شهرهای کوچک در توسعۀ روستایی با استفاده از روش تحلیل شبکه مورد دهستان رونیز: شهرستان استهبان. فصل­نامه پژوهش‌های جغرافیایی دانشگاه تهران، دوره 39، شماره 61، تهران. 58-45.

18. روستایی، شهریور. محمد باقری. 1389. بررسی عملکرد شهرهای کوچک در توسعۀ منطقه‌ای، مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان رزن. فصل‌نامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس سال دوم، شماره ۴. بروجرد. 21-5.

  1. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه. 1390. سالنامه آماری استان کرمانشاه. کرمانشاه.
  2. سعیدی، عباس. 1382. روابط شهر و روستا و پیوندهای روستایی شهری. یک بررسی ادراکی. جغرافیا، شماره 1، دوره جدید، تهران. 90-71.

21. شمس­الدینی، علی. علی شکور و محمدرضا رضایی و لیلا پناهی. 1390. تحلیلی جغرافیایی بر جریانات متقابل روستایی- شهری مطالعه موردی مرودشت و روستاهای پیرامونی. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره 12، ملایر. 99-79.

22. شیرازی، محمودرضا. 1378. نقش کارکردهای شهرهای کوچک در توسعۀ روستایی موردمطالعه: حمیدیه خوزستان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جغرافیای روستایی، استاد راهنما: عباس سعیدی. دانشگاه شهید بهشتی. گروه جغرافیا.

  1. صباغ کرمانی، مجید. 1380. اقتصاد منطقه ای. چاپ اول. تهران، انتشارات سمت.

24. ضرابی، اصغر. حسین پورقیومی و یاسر زراعی. 1390. بررسی روابط اقتصاد شهر و روستا در شهرهای متوسط: (نمونه موردی: شهرستان کازرون). رشد آموزش جغرافیا،  شماره 95، تهران. 20 تا 25

25. طاهرخانی، مهدی و رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. 1383. تحلیل نقش روابط متقابل شهر و روستا در تحول نواحی روستایی استان قزوین، فصلنامه مدرس علوم انسانی، دوره 8، شماره 4، 111-79.

26. طاهری، علی. خدیجه بوزرجمهری و حمید شایان و براتعلی خاکپور. 1390. بررسی و تحلیل اثرات توسعۀ روستا-شهرها و شهرهای کوچک در توسعۀ منطقه­ای و روستایی، نمونه موردی: شهرستان نیشابور. اولین همایش ملی جغرافیا و برنامه‌ریزی توسعۀ روستایی، مشهد. 680-660.

27. غفاری گیلانده، عطاء. محمدحسن یزدانی و فتح‌الله ویسی ناب. 1391. تحلیل نظام فضایی شهرهای استان کرمانشاه (۸۵-1355)، چهارمین همایش سراسری دانشجویان جغرافیا، تالار اندیشمندان علوم انسانی. تهران. 10-1.

  1. فنی، زهره. 1388. شهرهای کوچک رویکردی دیگر در توسعۀ‌ای منطقه­ای. چاپ سوم، تهران. اول آذرخش.

29. قدیری معصوم، مجتبی. مسعود مهدوی و حسن مطیعی لنگرودی و وحید ریاحی. 1386. تحلیل رابطه نوشهر گلبهار با روستاهای پیرامون. جغرافیا و توسعه، شماره 10، زاهدان. 129 تا 144

30. قسمتی، باقر. 1379. بررسی روابط شهر و روستا با تکیه‌بر روابط تجاری محصولات کشاورزی در شهرستان ارومیه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، استاد راهنما: محمدعلی احمدیان.دانشگاه فردوسی مشهد. گروه جغرافیا.

31. قنبری، یوسف. حمید برقی. 1388. تحلیلی بر رویکرد کارکردهای شهری در توسعۀ روستایی با تأکید بر مدل یوفرد (رویکردی با نگرش فضائی به برنامه­ریزی روستایی). مجله راهبرد یاس، شماره 20، تهران. 210- 196.

32. معیدفر، سعید. صادق اکبری. 1386. مناسبات روستا با شهر و اثرات توسعۀ ای آن، مطالعه موردی شهرستان ساوجبلاغ. نشریه علوم جغرافیایی، جلد 6، شماره 8 و 9. تهران. 96-75.

33. میرزایی قلعه، فرزاد. بهرنگ کلانتری و محمد مولایی قلیچی و آئیژ عزمی. 1392. تحلیل روابط متقابل شهر و روستا در میزان توسعه ­یافتگی روستاهای دهستان حومه شهرستان هرسین، مجله مسکن و محیط روستا، پائیز 92، شماره 143، تهران. 89-100.

34. میکانیکی، جواد. جعفر سجادی. 1390. کارکرد شهرهای کوچک در توسعۀ نواحی روستایی مطالعه موردی: اشنویه. اولین همایش ملی جغرافیا و برنامه‌ریزی توسعۀ روستایی، مشهد. 659-646.

35. نصیری، اسماعیل. 1388. بررسی تأثیر نقش شهرهای کوچک در سازمان‌دهی نظم فضایی مطالعه موردی: شهر بومهن. جغرافیا و برنامه­ریزی منطقه­ای. پیش‌شماره ۲، قشم. 42- 27.

36. نظریان، اصغر. 1375. جایگاه شهرهای کوچک در سازماندهی فضایی و توسعۀ ملی (مورد؛ استان زنجان). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 42. اصفهان. 71-48.

37. نوری، هدایت الله. حسن حسینی ابری و حسین خادمی. 1388. نقش شهرهای کوچک در تعادل بخشی نظام سکونتگاهی روستایی استان یزد. فصلنامه جغرافیا و توسعه. دوره 7، شماره پیاپی 13، زاهدان. 77-61.

38. نیک‌سرشت، مهدی. فضیله دادورخانی و شاه بختی رستمی و معصومه شوهانی‌نژاد. 1391. تحلیل و ارزیابی کارکرد شهرهای کوچک در توسعۀ روستایی پیرامونی نمونه موردی: شهر سرابله شهرستان شیروان–چرداول،­ فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه­ای، دوره 2، شماره 7،  قشم. 64-53.

39. یغفوری، حسن. مجتبی لطفی­فر. 1392. بررسی جایگاه شهرهای کوچک در نظام سلسله‌مراتبی شهری، نمونه موردی شهر روانسر، پنجمین کنفرانس مدیریت و برنامه­ریزی شهری، مشهد. 14-1.

40.Graziano da Silva, José, and Shenggen Fan. 2017. "Smallholders and urbanization: Strengthening rural-urban linkages to end hunger and malnutrition." IFPRI book chapters. 14-23.

 

41.Hoggart, Keith, ed. 2016. The city's hinterland: dynamism and divergence in Europe's peri-urban territories. Routledge.

42.Mahdibeigi, H., Mahdavi, M., and Alihosseini, A. 2010. "Transforming large villages into small towns and studying their role in rural development through Network Analysis Methodology: Rural district of Southern Behnam Arab (Javad Abad zone from the region of Varamin)." Journal of geography and regional planning 3 (6): 158-168.

43.Mayfield, Lucy and Courtney, Paul and Tranter, Richard and Jones, Philip. 2005.  The role of small and medium-sized towns in rural development, Centre for Agricultural strategy school of Agriculture policy and Development the University of Reading, www.sciencedirect.com, pp 1-258

44.Shamsoddini, A., and Mahdavi, M. 2011. The performance of Masiri City in spatial equalization for surrounding villages, case: Central district of Rostam County, Iran, African Journal of Agricultural Research 6(26): 5793- 5799.

45.Tacoli, Cecilia. 1998. Rural urban interactions: A guide to the literature, Environment and Urbanization:10(1): 142-166.