ارزیابی نقش توسعه اجتماعی در تحکیم حس مکانی (مطالعه موردی: محلات ناحیه 10 شهر سنندج)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز

چکیده

حس مکانی ناشی از سکونت در محله‌های مختلف یک شهر متفاوت است. بالا بودن حس مکان در یک شهر بیانگر مهم بودن شهر برای ساکنان آن است که این می تواند برای شهر نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد. برنامه‌ریزان شهری باید به مفهوم حس مکان به عنوان یکی از مولفه های شهر مطلوب بنگرند و برای نیل به آن اقدام به برنامه‌ریزی کنند. یکی از استراتژی‌های تحکیم حس مکان ارتقای سطح توسعه اجتماعی است. هدف از این تحقیق سنجش سطح توسعه اجتماعی در 4 محله ناحیه 10 شهر سنندج و ارزیابی نقش آن در تحکیم حس مکانی است. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای و مطالعه پیمایشی است. در فرایند این پژوهش ابتدا با استفاده از نظرات 12 نفر از کارشناسان شهرداری و شورای شهر سنندج و 28 نفر از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی ساکن در ناحیه محلات ناحیه 10 شهر سنندج وضعیت توسعه یافتگی اجتماعی محلات از نظرمعیارهایی همچون سطوح امنیت اجتماعی، انسجام اجتماعی، سطح اعتماد، دامنه تعامل، گرایش به ارزش ها و گرایش به هنجارهادر قالب مدل AHP مورد سنجش قرار گرفته شدند. در مرحله بعد با توزیع پرسشنامه سنجش حس مکانی در بین 377 نفر از ساکنان ناحیه مرحله دوم تحقیق نیز به پایان رسید. در مرحله سوم با استفاده از آزمون آماری پیرسون رابطه بین سطح توسعه یافتگی اجتماعی محلات و حس مکانی ساکنان محلات چهارگانه مورد سنجش و تحلیل قرار گرفت. نتایج این آزمون نشان از وجود رابطه مثبت و مستقیم بین توسعه اجتماعی و حس مکانی را دارد. بر این اساس محله 1 که دارای بالاترین میزان سطح توسعه یافتگی اجتماعی بوده؛ دارای بیشترین میزان حس مکانی نیز بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Assessment on The Role of Social Development in Strengthening the Sense of Place (Case Study: Neighborhoods of 10 District in Sananadaj)

چکیده [English]

Place sense of residence is different in various quarters of cities. High sense of place in a city represents the importance of city for its residents, that it can be associated with positive outcomes for the city. Urban planners should have a look to sense of place as one of the components of the desired cities. And to achieve it should planning. One of the strategies of Strengthen of place sense is promote of social development. The purpose of this study was evaluated the level of social development in for neighborhoods of 10 district of SANANDAJ city. And assessment of its role in strengthening the place sense. The research method is descriptive - analytical study based on survey and library studies. In the process of this research at beginning the status of the social development of neighborhoods were measured by using the views of 12 experts from the municipality and city council and 28 university-educated people residing in 10 district of SANANDAJ city according AHP model in terms of some criteria such as the level of social security, social cohesion, confidence level, interaction domain, the trend to values and tends to norms. In the next step the second stage of the study was ended by distribution of questionnaire of place sense among the 377 residents of the area. In the third stage the relationship between social development of neighborhoods and place sense of residents in four neighborhoods measured and analyzed by using Pearson statistical exam. The test results showed that there is a direct positive relationship between social development and place sense. Based on this, neighborhood 1 that has the highest level of social development, as well as has the highest place sense.

کلیدواژه‌ها [English]

  • توسعه اجتماعی
  • مدل AHP
  • ناحیه 10 سنندج
  • حس مکان
  • آزمون آماری

مراجع

1-   افروغ، عماد. 1377. فضا و نابرابری اجتماعی. تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
2-   بیرو، آلن. 1370. فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمه­ی باقر سارو خانی. تهران، انتشارات کیهان.
3-   پرتوی، پروین. 1382. مکان و بی­مکانی رویکردی پدیدارشناسانه، هنرهای زیبا، شماره­ی 14، صص 40-50.
4-   توسلی، غلام­عباس. 1372. جامعیت مفهوم توسعه. مجموعه مقالات سمینار جامعه­شناسی توسعه، جلد دوم، تهران، انتشارات سمت.
5-   حافظ­نیا، محمدرضا. 1382. مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. چاپ نهم، تهران، انتشارات سمت.
6-   حبیب­زاده، شیدرخ سادات؛ هوشنگ ایروانی و خلیل کلانتری. 1392. تحلیل عاملـی عوامـل پیش­برنده و بازدارنده­ توسعه­ی اجتماعی (مطالعه­ی موردی: شهرستان کـرج- 1389)، پژوهش­های روستایی، دوره­ی 4، شماره­ی 2، صص 327- 346.
7-   حبیبی­ بدرآبادی، محبوبه. 1390. ارائه­ی شاخص­هایی برای ارزیابی توسعه­ی اجتماعی در چهارچوب الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، فصل­نامه­ی مطالعات راهبردی بسیج، سال چهادهم، شماره­ی 53، زمستان، صص 67- 84.
8-   دهقان، مهدی. 1383. شهرنشینی و روند افزایش جرایم، مجله­ی شهرداری­ها، سال چهـارم، شماره­ی 41، صص 9- 15
9-   رضازاده، راضیه. 1385. رویکردی روان­شناسانه و جامعه­شناسانه به هویت مکانی در شهرهای جدید. چاپ اول، تهران، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
10- زبردست، اسفندیار. 1383. اندازه­ی شهر. چاپ اول، تهران، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
11- زتومکا، پیوتر 1387. اعتماد، نظریه­ی جامعه­شناختی. ترجمه­ی غلامرضا غفار. تهران، انتشارات نشر و پژوهش شیرازه.
12- ساروخانی، باقر. 1370. دایره­المعارف علوم اجتماعی. تهران، انتشارات کیهان.
13- سلیمی، علی و محمد داوری. 1380. جامعه‌شناسی کجروی. قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، کتاب اول.
14- صفایی­پور، مسعود و همکاران. 1389. بررسی اثرات مهاجرت در از هم ­گسیختگی و ناامنی محلات بافت کهن و آسیب­شناسی آن. دزفول، اولین همایش ملی مهاجرت- نظم و امنیت- دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی نیروی انتظامی خراسان رضوی، صص 144-151.
15- فروزنده، علی جوان و قاسم مطلبی. 1390. مفهوم حس تعلق به مکان و عوامل تشکیل­دهنده­ی آن، هویت شهر، شماره­ی هشتم، سال پنجم، صص 27-37.
16- قاسمی، وحید و سمیه نگینی. 1389. بررسی تأثیر بافت محلات بر هویت اجتماعی، با تأکید بر هویت محل­هایی در شهر اصفهان، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال دوم، شماره­ی هفتم، صص 113- 136.
17- قاسمی اصفهانی، مروارید. 1385. بررسی حس مکان در شهرهای جدید (مطالعه­ی موردی: شهر جدید اندیشه). مجموعه مقالات همایش بین­المللی شهرهای جدید، چاپ اول، تهران، انتشارات شرکت عمران شهرهای جدید.
18- کلانتری،خلیل. 1377. مفهوم و معیارهای توسعه­ی اجتماعی، اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره 132 131، مرداد و شهریور.
19- کلانتری، صمد. 1377. کاربرد جمعیت­شناسی. اصفهان، انتشارات مانی.
20- کلانتری، صمد و محمد گنجی. 1384. شاخص­های توسعه­ی اجتماعی و اقتصادی در ایران، مجله­ اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره­ی 211 و 212، صص 146-161.
21- گلکار، کوروش. 1380، مؤلفه­های سازنده­ی کیفیت طراحی شهری، نشریه­ی علمی- پژوهشی صفـه، شماره­ی 33.
22- کوئن، بروس. 1370. درآمدی بر جامعه­شناسی. ترجمه­ی محسن سلاثی. تهران، انتشارات فرهنگ معاصر.
23- محسنی، منوچهر. 1386. جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی. تهران، طهوری.
24- معلمی، محسن. 1386. هویت شهری، هویت مسکونی، مفاهیم گمشده­ی امروزی، ماهنامه­ راه و ساختمان، شماره­ 48.
25- نیازی، محسن. 1381. تبیین موانع مشارکت اجتماعی در شهر کاشان در سال 1380، پایان­نامه­­­­ی دکتری جامعه­شناسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده­ی علوم انسانی.
26- نیازی، محسن. 1383. تبیین رابطه­ی بین انسجام اجتماعی و مشارکت اجتماعی شهروندان شهر کاشان، امداد پژوهان، سال دوم، شماره­ پنجم، صص 1-26.
27- وارثی، حمید رضا؛ مهدی عامل بافنده و محمد محمدزاده. 1389. بررسی و تحلیل مؤلفه­های هویت شهری و رابطه­ی آن با میزان تعلق مکانی ساکنین شهرهای جدید (مطالعه­ی موردی: شهر گلبهار)، مجله­ پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره­ی دوم، صص 17-36.
28- وثوقی، منصور و هاشم­ آرام. 1388. بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در شهر خلخال، مجله­ی پژوهش­نامه­ علوم اجتماعی، سال سوم، شماره­ی سوم، گرمسار، صص 133-153.
29- Bowen, W.M. 1990. Subjective judgments and Data Environment Analysis in Site Selection Computer, Environment and Urban Systems, 14: 133-144.
30- Bowen, W.M 1993. AHP: Multiple Criteria Evaluation, in Klosterman R. et al., Spread sheet models for urban and regional analysis, New Brunswick: center for urban policy Research.
31- Chua, A. 2002. The influence of Social interaction on knowledge creation, Journal of Intellectual Capital, 3(4): 3785-392.
32- Coleman, J. 1990. Equality and Achievement in Education 1990. Sanfrancisco: Westview Press.
33- David H. 1995. Democracy and the global Order: From the Modern State to Cosmopolitan Governance, Chicago, Stanford University Press.
34- Onyx, J., and Bullen, P. 1998. Measuring Social Capital in Five Communities in NSW: An Analysis. Centre for Australian Community Organizations and Management, Working Paper Series No. 41.
35- Putnam, R. 1993. Making Democracy Work: Civic Tradition in Modern Italy. Princeton: Princeton University Press.
36- Scott, K., Park, J., and Cocklin, C. 2000. From sustainable rural communities social sustainability: giving voice to diversity in Mangakahi valley, New Zealand, journal of Rural studies 16(2000): 433-446.
37- Zedner, L. 2007. Democracy, Society, and the Government of Security, Theoretical Criminology, 11.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار