سنجش شاخصهای توسعه در مناطق شهری با تأکید بر کیفیت زندگی. مطالعۀ موردی: شهر کاشان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان

2 کارشناس‌ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری،دانشگاه گلستان

چکیده

دستیابی به کیفیت زندگی یکی از اهداف راهبردی توسعۀ پایدار شهری قلمداد می‌شود که بشر در طول حیات خویش به دنبال ارتقاء کمی و کیفی آن بوده است.بنابراین می‌توان گفت که کیفیت زندگی هم هدف و هم وسیلۀ توسعۀ پایدار است. هدف مقاله حاضر، ارزیابی و سنجش شاخص‌های توسعه به ویژه شاخص‌های کیفیت زندگی در سطح مناطق و نواحی شهر کاشان است. برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات میدانی استفاده شده است. شهر کاشان از دو منطقه و 10 ناحیة شهری تشکیل شده است که در اینجا به علت گستردگیناحیه مورد مطالعه، نواحی 1، 3 و 8 به‌عنوان نمونه که معرف ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیت‌شناختی شهر کاشان هستند مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته‌اند.همچنین با استفاده از فرمول کوکران تعداد 267 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند  و پرسش‌نامه به صورت تصادفی بین آنها توزیع شده است. داده‌های جمع‌آوری شده، با استفاده از نرم‌افزار SPSSو آزمون‌های ناپارامتریک کروسکال‌والیس و کای‌اسکوئرو در نهایت آزمون پارامتریک F یک طرفه/دانکن مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفته‌اند. یافته‌های بدست آمدهنشان‌دهنده، تفاوت معنی‌دار تا سطح 99% در رابطه با مؤلفه‌های اقتصادی و کالبدی-زیست محیطی و تفاوت معنی‌دار 95 درصد بین مؤلفه‌های اجتماعی در سطح نواحی مورد مطالعه می‌باشند. میانگین‌های رتبه‌ای بدست آمده نشان‌دهنده، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و کالبدی-زیست محیطی بهترناحیهیک نسبت به دوناحیهءدیگر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Development Indicators in Urban Areas with an Emphasis on Quality of Life. Case Study: Kashan City

نویسندگان [English]

  • ali akbar najafi kani 1
  • ali reza khajeh shahkohi 1
  • shahram mahdavi 2
چکیده [English]

Achieving quality of life is considered one of the strategic goals of urban sustainable development which humans are seeking for promoting his life during his lifetime especially from 70s onwards , not only in quantitative dimension, nut in qualitative one. Therefore, it can be said that quality of life is both the aim and a means for sustainable development. In fact, quality of life can be considered   both as an input and an output. The present study aims to evaluate and assess indicators of development, especially indicators of quality of life in the regional level and districts of kashan city. To achieve this objective, descriptive- analytical method and filed studies have been used. Kashan city is composed of two regions and  10 urban districts which due to extensive range of study areas, regions 1,3 and 8 have been analyzed and studied as sample areas that represents economic, social and demographic characteristics of kashan  city. Therefore , the community of the study is the residents of the area mentioned of which 267 ones are selected using Cochran method and then the questionnaire was randomly distributed among them. Collected data obtained in the questionnaire have been analyzed and evaluated using SPSS software and Kroskalvalis  and Ellis and Chi-square non-parametric tests, Spearman and Pearson correlation coefficient and finally ANOVA F parametric test and Duncan Test. Obtained findings indicate that there is a significant difference among economic –physical and environmental components up to the level of 99% and also there is a significant difference between social components in the areas under study. Obtained rating means shows better economic, social physical and environmental conditions of region one than other two regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sustainable development
  • Urban Sustainable Development of Quality of Life
  • Welfare and Enjoyment
  • Urban Infrastructures
1-       ارجمندنیا، ا. 1370. نقش شهرهای، میانی در اسکان جمعیت، اطلاعات سیاسی- اقتصادی،شماره 29.
2-       حسینی، س.ع.،ویسی ر. و محمدی، م.1391. "پهنه­بندی جغرافیایی محدودیت­های توسعه کالبدی شهر رشت با استفاده از GIS". چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس.
3-       خوراسگانی، ع.، کیانپور، م.1386. مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی، شهر اصفهان، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره 58 و59.
4-       خورارزمی، ش.1387. کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران، پایگاه اطلاع رسانی علوم ارتباطات در ایران.
5-       رضوانی، م.ر. و دیگران، 1388. بررسی توسعه و سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی شهری در شهر نورآباد لرستان، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، سال اول، شماره دوم.
6-       سیف الدینی، ف. 1381. مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات آییژ، تهران.
7-       قالیباف م.ب.، و دیگران 1388. "نقش و تأثیر فرهنگ و مدیریت بهداشت و ایمنی و محیط­زیست در دستیابی به شهرهای پایدار" سومین همایش ملی مهندسی ایمنی و مدیریت HSE.
8-       غیاثوند، ا. 1388. تاثیر سرمایه‌های اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان محلات شهری، فصلنامه مهندس مشاور، شماره 45.
9-       فرجی‌ملائی، ا.1389. تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری و برنامه ریزی برای بهبود آن مورد مطالعه شهر بابلسر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
10-    فرجی‌ملایی، ا.، عظیمی، آ.، زیاری، ک.ا.1388. تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال اول، شماره دوم.
11-    متوسلی، ب. 1391."بررسی میزان اثرات شهرک­های صنعتی در توسعه پایدار شهری (مورد: شهرمهریز)" پایان­نامه کارشناسی­ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه گلستان
12-    مهدوی، ش.،سنجش شاخص­های توسعه در مناطق شهری با تأکید بر کیفیت زندگی (مطالعۀ موردی: شهر کاشان)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما علی اکبر نجفی کانی، دانشگاه گلستان.
13-    مهدوی، ش.، نجفی‌کانی، ع.، مسیبی، س.1393.بررسی رضایت مردم از عملکرد مدیران شهری و نقش آن در کیفیت زندگی مردم، موردی:کاشان، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 113.
14-    نجفی کانی، ع، متوسلی، ب. 1393.نقش شهرکهای صنعتی در توسعه اقصادی و اجتماعی نواحی شهری و منطقه ایی، فصلنامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره 24.
15-    نوغانی، م. 1387. کیفیت زنگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، شماره اول.
16-    نجات، س. 1387. کیفیت زنگی و اندازه‌گیری آن، مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، دوره 4، شماره 2.
17- Carp, F., and Zawadski, R. 1976. Dimension of urban environmental, quality environmental behavior.
18- De Hollander, A.E.M. 2000. National Milieu Verkenningen. National Outlook, Summary in English, ISBN: Check.
19- Epley, R., Donald and Menon, M.2008. A Method of Assembling Cross sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicator Research.
20- Harris, J.M. 2000. Basic principles of Sustainable Development.USA Medford Tufts University.
21- Marshal, Melissaj, 2004. Citizen participation and the neighborhood context: A new at the Co-production of local public goods, political research Quarterly, vol.57, No, 2.
22- Van Poll, R.1997. The Perceived Quality of the Urban Residential Environment. A Multi-Attribute Evaluation.Rijksuniversiteis Groninge.
23- Van Kamp, 2003. Urban Environment Quality and Human Well-being towards a Conception Framework and Demarcation of Concept-Landscape and Urban Planning, No. 65.
24- Redcliff, M. 2000. ''Sustainability: Life Chances and Livelihoods'' London.