ارزیابی سازگاری شاخص‌های مکان‌یابی ساختمان‌های تجاری بزرگ مقیاس با رویکرد تهدیدات و مخاطرات شهری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

استقرار هر فضای شهری در موقعیت فضایی کالبدی خاصی از سطح شهر تابع اصول و قواعد خاص خود است. رعایت اصول و قواعد می­تواند موفقیت و عملکرد مناسب عنصر مورد نظر را در مکان تعیین­شده افزایش دهد و در غیر این­صورت باعث افزایش آسیب­پذیری آنها می­شود. با به کاربردن اصول برنامه­ریزی شهری همچون برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، منطقه­بندی شهری، تمرکززدایی، مکان­یابی مناسب، جلوگیری از توسعۀ نواحی در همجواری با کاربری­های پرمخاطره و مورد تهدید می­توان ضریب آسیب­پذیری شهرها را در مقابل مخاطرات کاهش داد. ساختمان­های تجاری به عنوان یکی از المان­های مهم شهری نقش بسزایی در تسهیل مدیریت بحران در شرایط اضطراری در برابر تهدیدات و مخاطرات شهری دارند؛ بنابراین علاوه بر محورهای سازه‌ای و معماری، محور مکان­یابی یکی از مهم­ترین و اصولی­ترین محور جهت ارزیابی آسیب­پذیری ساختمان‌های تجاری بزرگ مقیاس است. این پژوهش  با ماهیت توسعه­ای- کاربردی و روش توصیفی- پیمایشی به بررسی موضوع در ساختمان­های تجاری بزرگ مقیاس پرداخته است. در این پژوهش برای ارزیابی مکان‌یابی ساختمان‌های تجاری بزرگ مقیاس دو معیار فضایی- کالبدی و جغرافیایی، طبیعی و زیست­محیطی در نظر گرفته شده است.  در این پژوهش با بهره­گیری از روش­های SWARA و SMART به بررسی موضوع و ارائه مدل جهت ارزیابی آسیب­پذیری مکانی پرداخته شده است. نتایج حاصل از ارزیابی معیارها و شاخص­های مکان­یابی نشان می­دهد معیارهایی که منشأ آنها تهدیدات و مخاطرات شهری است (جغرافیایی، طبیعی) با امتیاز 5238/0 نسبت به معیارهای تسهیل­کنندۀ مدیریت بحران (فضایی و کالبدی) با وزن 4762/0 اولویت بیشتری دارند. با بهره­گیری از مدل ارائه شده می­توان ساختمان­های تجاری بزرگ مقیاس را در برابر تهدیدات و مخاطرات شهری مورد ارزیابی آسیب­پذیری قرار داد و همچنین میزان آسیب­پذیری و نقاط ضعف این ساختمان­ها در هر شاخص و معیار را بررسی نمود. ارزیابی آسیب­پذیری مکانی ساختمان مورد مطالعه برابر با 9/64 درصد است که به لحاظ سازگاری از منظر پدافند غیرعامل در دستۀ متوسط طبقه­بندی می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of adaptability of indicators of large scale commercial buildings respecting attitudes of municipal threats

نویسندگان [English]

  • Mansour Baghersad renani 1
  • Hamidreza Varesi 2
  • Masoud Taghvaei 2
1 geography and urban planning, Esfahan University OF Esfahan
2 geography and urban planning, University of Esfahan
چکیده [English]

Establishing municipal space in spatial situation subordinates especial principles. Respecting principles can increase success and function of discussing elements in located areas; otherwise, it can cause their vulnerabilities. Applying urban planning principles, like planning of using municipal lots، municipal zoning, decentralization, suitable locating, and preventing development of districts adjacent to dangerous lot using can decrease ratio of vulnerability against threats in cities. Commercial buildings as one of the most important elements of the city have a significant role in facilitating crisis management against urban threats and risks in emergency situation. Therefore, in addition to structural and architectural axes, location is one of the most important and principled axis for assessing the vulnerability of large-scale commercial buildings. This research investigates the subject in large scale commercial buildings with developing- practical nature and descriptive method. In this research, evaluating location of huge commercial buildings uses two spatial criteria, skeletal and geographic and natural and environmental. Using swara and smart methods, this research investigates the subject. The results of evaluation of location indicators shows that criteria occurance are urban threats stand (geography and natural) in the first place with 0/5238 scores to crisis management facilitators criteria (skeletal and spatial) with weighing 0/4762. Using the proposed model, large scale commercial building against the threats and municipal hazards can be evaluated vulnerability and each indicator and criterion of these building vulnerability and weaknesses. Indicator of location in evaluating the vulnerability of the studied building equals to 64/9% that, according to adaptability of passive defense aspect, it is categorized as average building.

کلیدواژه‌ها [English]

  • location
  • urban planning
  • adaptability
  • vulnerability
  • large scale commercial building

مراجع

  1. اصغرپور، محمد جواد. 1387. تصمیم­گیری­های چندمعیاره.. چاپ پنجم. تهران،  انتشارات دانشگاه تهران
  2. اسکندری، حمید. 1389. دانستنی­های پدافند غیرعامل (ویژه مدیران و کارشناسان‌ارشد). تهران، انتشارات بوستان حمید.
  3. بیطرفان، مهدی. 1391. بررسی سبک‌های معماری و تدوین شاخص‌های معماری سازگار با اصول دفاع غیرعامل. پایان نامه کارشناسی ارشد. تهران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر..
  4. پنداریان، مریم؛ کورش لطفی، ؛ محمودسیامر عربی­نژاد، 1395. مکان­یابی مرکز چندمنظوره (تجاری- تفریحی) در بندر ماهشهر. دومین کنفرانس بین­المللی مهندسی شهرسازی، عمران و معماری.
  5. پورمهابادیان، الهام؛ امین سلیمانی، 1396. ارزیابی اصول و معیارهای مکان­یابی مراکز تجاری (مطالعۀ موردی: برج­های دوقلو شهرکرد). ایده­های نو در علوم مهندسی و فناوری. دوره 1. شماره 2. ص 16-8.
  6. حسینی، بهشید. 1388. معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمان‌های جمعی شهری. تهران. عابد.
  7. حسینی، سیدعلی. 1394. اصول و مبانی برنامه­ریزی شهری. دریای دانش. چاپ اول.
  8. حسینی، سیدعلی؛ حسین زیتونی، 1395. مکانیابی بهینۀ مجتمع­های تجاری با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (مورد: مجتمع تجاری شهر رامسر). مطالعات ساختار و کارکرد شهری. سال چهارم. شماره سیزدهم. صفحات 43-24.
  9. دانشکده آمایش و پدافند غیرعامل - پژوهشکدۀ شهرسازی و معماری دفاعی. 1388. دستورالعمل مکان‌یابی مراکز حیاتی و حساس از منظر پدافند غیرعامل. تهران، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
  10. رضویان، محمدتقی. 1381. برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری. تهران. انتشارات سمت.

11. رهنما، محمدرحیم؛ فرزانه رزاقیان، 1392. مکان­یابی ساختمان­های بلندمرتبه با تأکید بر نظریه رشد هوشمند شهری در منطقۀ 9 شهرداری مشهد. آمایش جغرافیایی فضا. سال سوم. شماره نهم..

  1. زیاری، کرامت اله. 1388. برنامه ریزی کاربردی اراضی شهری. چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران..

13. شهاب­زاده، مرجان؛ یعقوب پیوسته­گر، ی.، علی اکبرحیدری، 1395. تحلیل توزیع فضایی مراکز تجاری نوین شهری و مکان­یابی بهینه آنها با استفاده از GIS و AHP (مورد پژوهی: کلانشهر شیراز). برنامه­ریزی منطقه­ای. سال 6. ص 112-99

14. صادقی برزگر، فردین؛ مریم محمدی، 1394. تدوین شاخص­های پارکینگ کاربری تجاری در مناطق شهری (نمونۀ موردی: منطقه 1 شهرداری رشت). اولین کنفرانس سالانه بین­المللی عمران، معماری و شهرسازی. شیراز. مؤسسۀ عالی علوم و فناوری خوارزمی.

15. علیزاده، سولماز. 1394. ارزیابی اصول و معیارهای مکان­یابی مراکز تجاری مطالعۀ موردی: مرکز تجاری مهر ارومیه. همایش بین­المللی معماری، عمران و شهرسازی در آغاز هزارۀ سوم. تهران. کانون سراسری انجمن­های صنفی مهندسان معمار ایران.

16. ملکی، سعید؛ مودت، الیاس. 1392. ارزیابی طیف آسیب­پذیری لرزه­ای در شهرها براساس سناریوهای شدت مختلف با استفاده از مدل­هایGIS  وTOPSIS µD (مطالعۀ موردی: شهر یزد). جغرافیا و مخاطرات شهری. شماره پنجم، بهار.

17. محمدی،مصطفی:مهدی علیزاده ،علیرضا پرویزیان مکان یابی پناهگاههای شهری مبتنی براصول پدافند غیرعامل. مورد مطالعه: شهرکوهدشت. آمایش جغرافیایی فضا سال نهم شماره 32 دانشگاه گلستان ص162-149.

18. وحید، آرش؛ اسماعیل شیعه، حمیدرضاصارمی. 1396. ارائه الگویی برای مکان­یابی ساختمان­های بلندمرتبه با تأکید بر پایداری محیط زیست به روش FTOPSIS نمونۀ موردی: محدوده 3 شهرداری قزوین. جغرافیا برنامه­ریزی منطقه­ای. سال هشتم. شماره 1. زمستان 1396. ص 342-329.

  1. Dapueto, G., Massa, F., Costa, S., Cimoli, L., Olivari, E., Chiantore, M., Federici, B., and Poveri, P. 2015, A spatial multi-criteria evaluation for site selection of offshore marine fish farm in the Liguran SEA, Italy, Ocean & Coastal Management, 116: 64-77.
  2. Federal Emergency Management Agency, 2003. Risk Management Series FEMA 426, Reference Manual to Mitigate Terrorist Attacks Against Buildings.
  3. Latinopoulos, D. and Lechagia, K. 2015. A GIS-based multi-criteria evaluation for wind farm site selection. A regional scale application in Greece, Renewable Energy, 78: 550-560.
  4. Semih, O., and Selin, S. 2008. Transshipment site selection using the AHP and TOPSIS approaches under fuzzy environment, Waste Management, 28: 1552-1559.
  5. Rhimeun, A.A. 2009. Examined the relationship between land, Shhrngar, No. 11, Tehran. (in Persian)
  6. Gorsevski, V., Donevska, R., Mitrovski, D., and Frizado, P. 2012, Integrating multi-criteria evaluation techniques with geographic information system for landfill site selection: A case study orderd weighted average, Waste Management, 32: 287-296.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار