واکاوی ظرفیت سرمایه اجتماعی محلات شهری در ساماندهی بافت های فرسوده، مطالعه موردی منطقه 9 شهرداری تهران

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تهران

2 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

بافت‌های قدیمی شهرها به عنوان ارزشمندترین بافت‌های شهری هستند که ارزشهای فرهنگی اصیل زیادی برای شهرها دارند. اکثر بافت‌های قدیمی در طول زمان با فرسودگی مواجه شده و شادابی و سلامت خود را از دست می‌دهند. یکی از مهمترین مسائلی که در چند دهۀ اخیر مورد توجه مسؤولان و اندیشمندان مسائل شهری و بخصوص بافت‌های فرسوده شهری قرار گرفته است موضوع استفاده از ظرفیت‌های سرمایۀ اجتماعی بمنظور تسهیل در روند بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری است. سطح اعتماد، مشارکت، انسجام اجتماعی و سایر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی افراد ساکن در بافت‌های فرسوده از مهمترین ظرفیت‌ها بمنظور بهبود وضعیت این بافت‌های شهری می‌باشند. از این‌رو در این تحقیق به بررسی میزان تأثیر مؤلفه‌ی سرمایۀ اجتماعی و تأثیر میزان هر یک از شاخص‌های آن در مشارکت ساکنان بافت‌های فرسودۀ منطقه 9 شهرداری تهران پرداخته می‌شود. روش تحقیق این مقاله توصیفی – تحلیلی بوده و به‌منظور بررسی سطح سرمایۀ اجتماعی افراد و همچنین میزان تمایل آنها به مشارکت در بافت‌های فرسوده از ابزار پرسشنامه بهره گرفته شده است. همچنین به‌منظور آزمون فرضیات تحقیق از نرم‌افزار SPSS و تحلیل-های آماری پیرسون، آزمون تفاوت میانگین T، تحلیل واریانس یک طرفه و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون نشان دهندۀ این است که مؤلفه‌های سرمایۀ اجتماعی نقش زیادی در تبیین میزان مشارکت ساکنان بافت فرسوده در بهسازی و نوسازی دارد و با تاکید بیشتر بر ظرفیت سرمایۀ اجتماعی ساکنان این بافت‌ها می‌توان از این عامل در جهت تسریع در روند نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهری استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Capacity Analysis of Social Capital in Rehabilitation of the Urban Deteriorated Tissues (Case Study: Region Number 9-Tehran)

نویسنده [English]

  • Davood Eyvazlu 2
1
2
چکیده [English]

Tissues of old urban fabric of the city are as the most valuable traditional cultural values for the large cities. Most of the old tissues during the aging lose their vitality and health. One of the most important issues in the past few decades that are taken into consideration from urban officials and scholars, especially urban deteriorated tissues scholars is the issue of utilizing the capacity of social capital in order to facilitate the process of upgrading and rehabilitation of urban worn tissues. Level of trust, participation, social cohesion and social capital components of people that living in the tissues of the urban areas provide the potential to improve the condition of urban deteriorated tissues. Hence, this study examines the effect of social capital component and the effect of each indicator on the participation of the residents of urban deteriorated tissues in Tehran 9th municipality region. The research method of this article is descriptive – analytical and in order to assess the level of social capital and the extent of their willingness to participate in deteriorated tissues questionnaire has been used. In order to test the research hypotheses, SPSS software and statistical analysis such as Pearson correlation, T test, ANOVA and multiple regression analysis were used. Test results indicate that many of the components of social capital can explain the residents' participation in the upgrading and rehabilitation of old texture and with more emphasis on social capital capacity of these tissues Residents we can use this factor in accelerating the rehabilitation and upgrading of urban deteriorated tissues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • urban deteriorated tissues
  • Social Capital
  • Trust
  • participation
  • region number 9 Tehran

مراجع

1-   احمدی فیروزجایی، علی.، حسن صدیقی و محمد علی­محمدی. 1385. مقایسه­ مؤلفه­های سرمایه­ی اجتماعی کشاورزان عضو و غیر عضو تعاونی­های تولید روستایی، فصل­نامه­ رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ 23.
2-   اسعدی، عبدالرضا. 1376. بررسی چگونگی ارزیابی مالی طرح­های نوسازی با تأکید بر طرح نوسازی مرکز شهر مشهد. پایان­نامه مقطع کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی گرایش مدیریت مالی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده­ علوم اداری.
3-   افروغ، عماد. 1377. فضا و نابرابری­های اجتماعی. تهران، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
4-   پاتنام، رابرت. 1379. دموکراسی و سنت­های مدنی. ترجمه­ محمدتقی دلفروز. تهران، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی وزارت کشور.
5-   -----------. 1384. جامعه برخوردار، سرمایه­ی اجتماعی و زندگی عمومی. در: سرمایه­ اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش، ترجمه­ی افشین پاکباز و حسین پویان. تهران، نشر شیرازه.
6-   پورافکاری، نصرت­اله. 1373. فرهنگ جامع روان­شناسی- روان­پزشکی. چاپ دوم، تهران، نشر فرهنگ معاصر.
7-   پیران، پرویز؛ میرطاهر موسوی و ملیحه شیانی. 1385. کارپایه مفهومی و مفهوم­سازی سرمایه­ اجتماعی (با تأکید بر شرایط ایران)، فصل­نامه­ رفاه، سال ششم، شماره­ 23.
8-   تاجبخش، کیان.، مراد ثقفی و مسعود کوهستانی­نژاد. 1383. سرمایـه­ اجتماعی و سیاسـت­های اجتماعی، فصل­نامه­ رفاه اجتماعی، سال سوم، شماره­ 10.
9-   جهانشاهی، محمدحسین. 1382. تحلیل بافت­های فرسوده و مشکل­ساز شهری و راهبردهای آن، جستارهای شهرسازی.
10- حبیب­پور، کرم و رضا صفری. 1388. راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی. تهران، نشر متفکران.
11- خنده­رو، مهدی. 1387. بررسی سرمایه­ اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل­گیری آن در سطح محله (مطالعه­ موردی: محله‌های منطقه­ 9 شهر مشهد). پایان­نامه کارشناسـی‌ارشد رشتـه­ی علوم اجتماعـی گرایش جامعه­شناسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی.
12- خیراله­پور، اکبر. 1383. بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت روانی با تأکید بر سرمایـه­ی اجتماعی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی)، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه جامعه­شناسی.
13- رهنما، محمدرحیم. 1388. برنامه­ریزی مناطق مرکزی شهرها (اصول، مبانی، تئوری­ها، تجربیات و تکنیک‌ها). چاپ اول، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
14- سرمد، زهره؛ عباس بازرگان و الهه حجازی. 1376. روش تحقیق در علوم رفتاری. تهران، نشر آگه.
15- عالی­پور، امین و حمیدرضا بیابانی مقدم. 1390. نقش سرمایه­ اجتماعی در تسریع و تسهیل جریان نوسازی در بافت فرسوده­ی شهرها با بررسی نمونه ­موردی محله خانی­آباد تهران. اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران چاپ و نشر یا زمان کنفرانس.
16- عباس­زاده، شهاب و حمید گوهری. 1390. توانمندسازی سکونت­گاه­های غیر رسمی با تکیه بر سرمایه­ی اجتماعی- اقتصاد شهری (مطالعه­ موردی: شهرک شهید باهنر مشهد). اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران. 2 و 3 آذر ماه 1390.
17- عبداللهی، محمد و میر طاهر موسوی. 1386. سرمایه­ی اجتماعی در ایران؛ وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان‌شناسی گذار، فصل­نامه­ی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ 25.
18- علیوردی­نیا، اکبر؛ محمود شارع­­پور و مهدی ورمزیار. 1387. سرمایه­ی اجتماعی خانواده و بزه­کاری، پژوهش زنان، دوره­ 6، شماره­ 2، تابستان.
19- عندلیب، علیرضا. 1385. توسعه­ نوسازی بافت­های فرسوده­ی شهر تهران. مجموعه مقالات ساخت­و­ساز در پایتخت، دانشگاه تهران.
20- فصیحی، امان‌اله. 1386. دین و سرمایه­ی اجتماعی، مجله­ی معرفت، سال شانزدهم، شماره­ 123.
21- فیلد، جان. 1385. سرمایه­ اجتماعی. ترجمه­ی جلال متقی. تهران، مؤسسه­ی عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
22- کرینجر، فرد ان. 1377. مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ترجمه­ی حسن پاشا شریفی و حسین نجفی زند. جلد اول، چاپ دوم، تهران، نشر آوای نور.
23- کلانتری، حسین و احمد پوراحمد. 1385. فنون و تجارب برنامه­ریزی مرمت بافت تاریخی شهرها. تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.
24- کلانتری، خلیل. 1387. پردازش و تحلیل داده­ها در تحقیقات اجتماعی – اقتصادی (با استفاده از نرم­افزار SPSS). تهران، فرهنگ صبا.
25- مبارکی، محمد. 1383. بررسی رابطه­ی بین سرمایه­ی اجتماعی و جرم. پایان­نامه­ی مقطع کارشناسی ارشد رشته­ی جامعه­شناسی، گرایش پژوهش اجتماعی، استاد راهنما؟ دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی.
26- مرکز آمار ایران. 1385. سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 (http://amar.org.ir).
27- مروتی، نادر. 1391. بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر تمایل ساکنان بافت­های فرسوده به نوسازی (مطالعه­ی موردی: محله­ امام­زاده عبداله تهران)، فصل­نامه­ی برنامه­ریزی رفاه و توسعه­­ اجتماعی، شماره­ 10، بهار.
28- موسوی، حمیدرضا. 1385. ضرورت به کارگیری الگوی فرآیند طراحی شهری با تمرکز بر مشارکت مردم در برنامه­ریزی و طراحی بافت­های فرسوده و ناکارآمد شهری. دومین سمینار ساخت­وساز در پایتخت، پردیس دانشکده­های فنی دانشگاه تهران، خرداد.
29- مهندسان مشاور آمود. 1386. طرح تفصیلی منطقه­ 9 شهرداری تهران. تهران، وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری تهران (خلاصه­ گزارش طرح تفصیلی منطقه 9 شهرداری تهران).
30-Diamond, J., Liddle, J., Southern, A., & Osei, P. (Eds.). 2009. Urban regeneration management: international perspectives. Routledge.
31-Lie, Y., Pickles, A., & Savage, M. 2003. Conceptualizing and Measuring Social Capital: A New Approach,Centre for Census and Survey Research. Paper for BHIPS : Dapartment of Sociology Manchester University.
32-Milani, C. 2005. Social capital and local devlopment theories:lessons from the pintadas experience (Bahia, Brazil). http//www.adm.ufba.br/apesqnepol.capital.htm1-31.
33-Sabatini, F. 2005. Social Capital as Social Networks: a Net Framework for Measurement,Working Paper No. 83. Department of Public Economics, University of Rome La Sapienza .

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار