واکاوی عوامل مؤثر بر تحقق شهر انسان‌محور با رویکرد آینده‌پژوهی مطالعه موردی: شهر همدان

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

چکیده

بروز بحران‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی حاصل از مدرنیته شدن منجر به زنده شدن واژه شهر انسان‌مدار شد. در شهر انسان‌محور، توجه به مقیاس انسانی، ویژگی‌های فیزیولوژیکی، روان‌شناسانه و ویژگی‌های روحی انسان موردتوجه قرار می­گیرد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف، بررسی عوامل مؤثر بر تحقق شهر انسان­محور در شهر همدان تدوین شده است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی، گردآوری داده­ها مبتنی بر منابع اسنادی - پیمایشی (پرسش‌نامه محقق ساخته) می­باشد، جامعه آماری موردمطالعه 30 نفر از کارشناسان، صاحب‌نظران و خبرگان موضوع تحقیق می­باشند. جهت تجزیه‌وتحلیل داده­ها، از نرم‌افزار میک­مک و Scenario Wizard استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می­دهد؛ متغیر احساس امنیت شهروندان با مجموع امتیاز 170063 ارزش سطری محاسبه شده، دارای بیشترین میزان اثرگذاری غیرمستقیم بر تحقق شهر انسان­محور در فضاهای شهری همدان را داراست. سایر متغیرهای موردمطالعه؛ مانند وجود زیرساخت­های شهر هوشمند (158216)؛ ایمنی شهری (157027) و میزان انعطاف­پذیری برنامه­ها و طرح­های توسعه شهری با امتیاز 156537 بیشترین ضریب تأثیرگذاری غیرمستقیم بر دیگر متغیرها را دارند. در تأثیرگذاری مستقیم، متغیرهایی مانند احساس امنیت شهروندان با امتیاز 422 در جایگاه نخست واقع شده است و شاخص میزان انعطاف­پذیری برنامه­ها و طرح­های توسعه شهری نیز با امتیاز 388 در جایگاه دوم و ایمنی شهری با امتیاز 388 در جایگاه سوم قرار دارند که بیشترین تأثیرگذاری مستقیم را در بهبود و توسعه شهر انسان­محور در شهر همدان دارند. بر اساس سناریو ویزارد، محتمل­ترین سناریو برای تحقق شهر انسان‌محور برای شهر همدان، سناریو شرایط مطلوب؛ امکان تحقق شهر انسان‌محور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Exploring the Factors Affecting the Realization of Human-Oriented City with a Future Studies Approach the Case Study of Hamadan City

نویسنده [English]

  • Mitra Ansari
Department of Geography and urban planning, Malayer Branch, Islamic Azad university, Malayer, Iran
چکیده [English]


The environmental, social, and economic crises resulting from modernization have revived the term human-oriented cities, focusing on the human scale and physiological, psychological, and spiritual characteristics of humans. The current applied research examined factors influencing the realization of a human-oriented city through the case study of Hamadan. The data were collected based on survey-documentary sources and using a researcher-made questionnaire. The statistical research population included experts and professionals in the area understudy, of whom 30 were selected. Accordingly, the effective indicators for realizing a human-oriented city were extracted using the existing documentary, library sources and experts’ opinions. The content validity and Cronbach's alpha coefficient of 0.9 determined the validity and reliability of the questionnaire, respectively. MICMAC and Scenario Wizard software programs were used to analyze data. According to the results, citizens' sense of security had the highest indirect effect on the realization of the human-oriented city in the urban spaces of Hamadan, with a total score of 170063. Other variables, including smart city infrastructures (158216), urban security (157027), and flexibility of urban development plans (156537), had the highest indirect impact factor on other variables. Concerning the highest direct impact on the improvement and development of the human-oriented city in Hamadan, citizens' sense of security (422), the flexibility of urban development plans (388), and urban security (388) ranked first to third, respectively. According to the Scenario Wizard, the scenario of desirable conditions was the most likely for the realization of a human-oriented city for Hamadan

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human-Oriented
  • Urban Spaces
  • Future Studies
  • Hamedan

مراجع

  • افشاری آزاد، سمیه؛ عثمانی، آرش؛ پیری، سعید و بیگی، خسرو. (1396). ادراک ساکنان در سکونتگاه­های غیررسمی و ارزیابی شاخص­های کمی و کیفی آن (نمونه موردی: حصار امام خمینی (ره) شهر همدان). فصلنامه آمایش محیط، 10(37)، 36- 1.
  • امانپور، سعید؛ زادولی خواجه، شاهرخ و زارعی، جواد. (1395). سنجش شاخص­های رویکرد انسان‌گرا در برنامه­ریزی محلّات نوبنیاد تبریز مطالعه موردی: محلّه یاغچیان. مطالعات نواحی شهری، 4(9)، 21-1.
  • امیری شادمهری، علی و امینیان، امیراحمد، (1394). انسان­محوری، هویت‌بخش و ماشین محوری، هویت‌زدایی فضای شهری. اولین کنفرانس سالانه بین­المللی عمران، معماری و شهرسازی، شیراز.
  • تیبالدز، فرانسیس. (1387). شهرسازی شهروندگرا: ارتقای عرصه­های همگانی و محیط­های شهری. ترجمة محمد احمدی­نژاد، چاپ چهارم، اصفهان: انتشارات خاک.
  • حسینی، حسین و باقری چوکامی، سیامک. (1391). آینده­پژوهی و پیش­بینی در جنگ نرم. فصلنامه آفاق امنیت، 5(16)، 47-23.
  • حاتمی، یاسر و ذاکر حقیقی، کیانوش. (1399). تأثیرگذاری فضاهای کالبدی بر احساس امنیت اجتماعی در محلات شهری. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 10(36)، 218-197.
  • خاکساری، علی و خردمند، مهناز. (1392). مقایسه حمل‌ونقل انسان‌محور و خودرو محور. فصلنامه راهور، (22)، 129-150.
  • دویران، اسماعیل. (1399). سنجش زیست­پذیری بافت­های شهری با تأکید بر پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: محلات اسکان غیررسمی شهر همدان). جغرافیای اجتماعی شهری، 1 (16)، 64-47.
  • رضایی سوق، سمیه؛ پیوسته­گر، یعقوب؛ آرام، علی. (1392). توسعه پیاده­مداری با رویکرد شهرسازی انسان­محور (بررسی موردی: محور تجاری مرکزی شهر یاسوج). همایش ملی معماری و شهرسازی انسان‌گرا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
  • زیاری، کرامت اله؛ حاجی‌بابایی، سعید؛ ذاکر حقیقی، کیانوش. (1400). تحلیل کالبدی - فضایی مناطق شهری همدان بر اساس تلفیق شاخص­های رشد هوشمند. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 11(42)، 142-127.
  • زارعی، محمدابراهیم. (1390). ساختار کالبدی - فضایی شهر همدان از آغاز دورة اسلامی تا پایان دورة قاجار بر اساس مدارک و شواهد موجود. پژوهش­های باستان­شناسی ایران، 1(1)، 82- 57.
  • زرفشان، عطاالله؛ پورمحمدی، محمدرضا؛ نصیری، اسماعیل؛ موسی کاظمی، سید مهدی. (1395). بررسی تطبیقی محلات انسان‌محور با تأکید بر مولفه­های پیاده محوری و اختلاط کاربری اراضی (نمونه موردی بافت­های سنتی، مدرن، خودرو کلان‌شهر تبریز). نشریه جغرافیا و برنامه­ریزی، 24(71)، 199-173.
  • زند حسامی، حسام و شهرام فر، شیوا. (1395). شناسایی ابعاد مؤثر با آینده­نگاری برنامه­ریزی شهری با رویکرد اقتصادی (مطالعه موردی: توسعه پایدار شهر قزوین). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 15(3)، 55-73.
  • زیاری، کرامت­الله و جان بابانژاد، محمدحسین، (1391). اصول و معیارهای شهر سالم. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 10(28)،50-56.
  • سبحانی، نوبخت؛ بیرانوندزاده، مریم؛ گرامی طیبی، محسن و صیدبیگی، صادق. (1397). واکاوی فضایی احساس امنیت شهروندان در فضاهای شهری با رویکرد آینده‌پژوهی (مطالعه موردی: شهر خرم‌آباد). جغرافیای اجتماعی شهر، 5(2)، 31-49.
  • شاطریان، محسن؛ اشنویی، امیر و گنجی­پور، محمود. (1391). تحلیلی بر نقش سرمایه­های انسانی در توسعه شهر کاشان. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 2(8)، 52-43.
  • لقایی، حسن‌علی و جدلی، فیروزه. (1393). شهرهای انسان‌محور: بهبود محیط شهری در شهرهای بزرگ و کوچک. چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • مجابی، سیدحمید و خستو، مریم. (1396). تحقق شهرهای انسان‌محور با تأکید بر پیاده مداری در مناطق مرکزی شهرها (نمونه موردی مناطق مرکزی شهر قزوین). چهارمین کنفرانس ملّی معماری و شهرسازی «پایداری و تاب­آوری از آرمان تا واقعیت»، قزوین.
  • مرکز آمار ایران، (1395). نتایج عمومی سرشماری نفوس و مسکن.
  • مطلبی، قاسم. (1385). رویکردی انسانی به شکل­دهی فضاهای شهری. نشریه هنرهای زیبا، (27)، 66-57.
  • مهدیزاده، جواد. (1387). درآمدی بر نظریه‌های شهر و جنسیت در جستجوی شهرهای انسانی­تر. جستارهای شهرسازی، (24 و 25)، 6-19 .
  • مهدیزاده، جواد. (1387). یادی از لوییز مامفورد: پیش‌گام شهرسازی انسان‌گرا. جستارهای شهرسازی، (26 و27)، 126-133.

 

Refrences

  • Andreani, S., Kalchschmidt, M., Pinto, R., & Sayegh, A., (2019). Reframing technologically enhanced urban scenarios: A design research model towards human centered smart cities. Technological Forecasting and Social Change. 142, 15-25.
  • Afshari Azad, S., Osmani, A., Piri, S., & Khosrobigi, B. (2018). The perception of residents in informal settlements and the evaluation of its quantitative and qualitative indicators (case example: Imam Khomeini's fence (RA) Hamadan city). Environmental study quarterly, 10(7), 1-36. [ In Persian].
  • Amanpour, Z., Khajeh, S., & Zarei, J, (2017). Measuring the indicators of the humanistic approach in the planning of newly founded neighborhoods in Tabriz (case study: Yaghchian neighborhood). Studies of urban areas, 4(9), 1-21. [ In Persian].
  • Amiri Shadmehri, A., & Aminian, A. ( 2014). Human-centered, giving identity and machine-centered, de-identifying urban space. The first annual international conference on civil engineering, architecture and urban planning, Shiraz. [ In Persian].
  • Calafiore, , Palmer, G., Comber, S., Arribas-Bel, D., & Singleton, A. (2021). A geographic data science framework for the functional and contextual analysis of human dynamics within global cities, Computers. Environment and Urban Systems, 85, 1-12.
  • Clarke, K.C., Hoppen, S., & Gaydos, L.J. (1997). A self-modifying cellular automaton model of historical urbanization in the San Francisco Bay area. Environment and Planning B: Planning and Design, 24(2), 247-261.
  • Doiran, I. (2020). Assessing the livability of urban contexts with an emphasis on social sustainability (case study: informal settlements in Hamadan city). Urban social geography, 7(1), 47-64. [ In Persian].
  • Douglass, M. (2006). The livability of mega-urban regions in Southeast Asia- Bangkok, Ho Chi Minh City, Jakarta and Manila compared. International Conference on The Growth Dynamics of Mega-Urban Regions in East and Southeast Asia, 24-47.
  • Ehresman, A.C, (2013). A theoretical frame for future studies. On the Horizon, 21(1), 46-53.
  • Gregory, F. (2015). City Resilience through Data Analytics: A Human-Centric. Procedia engineering, 118, 1008-1014.
  • Foley, J. A., Defries, R., Asner, G.P., Barford, C., Bonan, G., Carpenter, S. R., Chapin, S., Coe, M.T., Daily, G. C., Snyder, P.K., & Helkowski, J. H. (2005). Global consequences of land use. Science, 309(5734), 570-574.
  • Forman, R. T. (2016). Urban ecology principles: are urban ecology and natural area ecology really different?. Landscape ecology, 31(8), 1653-1662.
  • Glasson, J., & Marshall, T. (2007). Regional Planning. Edition 1, pablisher london: Routledge.
  • Gordon, A. (2009). Future Savvy: Identifying Trends to Make Better Decisions, Manage Uncertainty and Profit from Change. publisher New York: AMACOM book.
  • Grimm, N. B., Faeth, S. H., Golubiewski, N. E., Redman, C. L., Wu, J., Bai, X., & Briggs, J. M. (2008). Global change and the ecology of cities. Science, 319(5864), 756-760.
  • Hatami, Y., & Zakir Haghighi, K. (2020). The influence of physical spaces on the feeling of social security in urban areas. Journal of Geographical Survey of Space, 10(36), 36, 197-218. [ In Persian]
  • Hosseini, H., & Bagheri Choukami, S. (2012). Future research and forecasting in soft war. security horizons, (16), 23-47. [ In Persian].
  • Iran Statistics Center. (2016). general results of population and housing censu. [ In Persian].
  • Izadi, M., Varesi, H., & Vardanjani, M. J. (2021). Analysis of key factors affecting new town planning with a human- centred approach Bulletin of Geography. Socio-Economic Series, (53), 131-145.
  • Khaksari, A., & Kheradmand, M. (2013). Comparison of human-centered and vehicle-centered transportation. Promotional Scientific Quarterly of Rahvar,10(22), 11-31. [ In Persian].
  • Laqaei, H., & Jadli, F. (2014). Human-centered cities: improving the urban environment in big and small cities. Edition 2, publisher Tehran: University Publications. [ In Persian].
  • Mehdizadeh, J. (2009). An introduction to the theories of the city and gender in search of more humane cities. Essays on urban planning, ( 24-25), 6-19. [ In Persian].
  • Mehdizadeh, J. (2009). Remembering Louise Mumford: pioneer of humanist urbanism. Essays on urban planning, 26-27, 126-133, [ In Persian].
  • Mojabi, S., & Khastu, M. (2017). The realization of human-centered cities with an emphasis on walking in the central areas of the cities (a case study of the central areas of Qazvin city). The 4th National Architecture and Urban Planning Conference "Sustainability and Resilience from Ideal to Reality", Qazvin. [ In Persian].
  • Motalebi, Q. (2006). A human approach to the shaping of urban spaces. Fine Arts Journal, (27), 57-66. [ In Persian].
  • Qadeer, M A. (2004). Urbanization by implosion. Habitat International, 28(1), 1-12.
  • Sun, Q., Macleod, T., Both, A., Hurley, J., Butt, A., & Amati, M., (2021). A human-centred assessment framework to prioritise heat mitigation efforts for active travel at city scale. Science of The Total Environment, 763, 1-12.
  • Rezaei, S., Payvastegar, Y., & Aram, A. (2013). Development of a pedestrian circuit with a human-centered urban planning approach (case study: the central commercial axis of Yasouj city). National conference of architecture and urban planning, Islamic Azad University Qazvin branch. [ In Persian].
  • Sharifi, A. (2016). From Garden City to Eco-urbanism: The quest for sustainable neighborhood developmett. Sustainable Cities and Society, 20, 1-16.
  • Shatrian, M., & Ashnui, A. (2012). An analysis of the role of human capital in the development of Kashan city. regional planning scientific research quarterly, 2(8), 43-52. [ In Persian].
  • Smith, M. E. (2010). The archaeological study of neighborhoods and districts in ancient cities. Journal of Anthropological Archaeology, 29(2), 137-154.
  • Sobhani, N., Biranvandzadeh, M., Garami Tayibi, M., & Saidbigi, S. (2018). Spatial analysis of citizens' sense of security in urban spaces with a future research approach (case study: Khorramabad city). Social geography of the city, (5), 31-49. [ In Persian].
  • Trudeau, D. (2013). A typology of New Urbanism neighborhoods. Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability, 6(2), 113-138.
  • Tibbalds, F. (2008). Citizen-oriented urbanization: improvement of public arenas and urban environments. edition 4, Isfahan, Khak Publications. [ In Persian].
  • Zarei, M. (2012). The physical and spatial structure of Hamedan city from the beginning of the Islamic period to the end of the Qajar period based on the available evidence. Archaeological letter, 1(1), 57-82. [ In Persian].
  • Zarafshan, A., purmohammadi, M., Nasiri, E., & Mosakazemi, S. M. (2020). A comparative study of human-centered neighborhoods with an emphasis on pedestrian-oriented components and land use mixing (a case study of traditional, modern, and automobile textures in Tabriz metropolis. Journal of Geography and Planning, 24(71), 173-199. [ In Persian].
  • Zand Hesami, H., & Shahram Far, S. (2016). Identifying the dimensions that are effective on the futurism of urban planning with an economic approach (case study: sustainable development of Qazvin city. Economics and urban management, 15(3), 55-73. [ In Persian].
  • Ziari, K., & Jan Babanejad, M. (2012). Principles and standards of a healthy city. Sepehr, 21(82), 50-56. [ In Persian].
  • Ziari, K., Haji Babaei, S., & Zakir Haqiqi, K. (2021). Spatial physical analysis of urban areas of Hamedan based on the integration of smart growth indicators. Journal of Geographical Survey of Space, 11(42), 127-142. [ In Persian].

 

 

مجله آمایش جغرافیایی فضا
دوره 13، شماره 1
اردیبهشت 1402
صفحه 155-172

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار