برنامه‌ریزی و آمایش راهبردهای ارتقای امنیت زائران و گردشگران شهر مشهدبا تلفیق مدل های برنامه ریزی استراتژیک و تحلیل شبکه (ANP-SWOT)

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشگاه فردوسی مشهد

3 3دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

امنیت پیش‌زمینه‌‌ی یک اجتماع سالم و احساس امنیت، بسترساز توسعه‌ی جوامع انسانی است. سعادت یک اجتماع در گرو حفظ و بقای امنیت و احساسات ناشی از آن است. امنیت زائران و گردشگران از مهم‌ترین مقوله‌هایی است که در بحث امنیت مطرح می‌شود. هدف این پژوهش، آمایش و برنامه‌ریزی راهبردهای ارتقای امنیت زائران و گردشگران در کلان‌شهر مشهد با تلفیق مدل‌های برنامه‌ریزی استراتژیک و تحلیل شبکه‌یANP-SWOT ‌ است. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تبیینی با اهداف کاربردی- توسعه‌ای است. در ابتدا برای رسیدن به عوامل چهارگانه‌ی SWOT از روش دلفی استفاده شده، بدین‌گونه که سی نفر از کارشناسانی که در این زمینه خبره بودند، انتخاب شدند تا مهم‌ترین عوامل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در امنیت زائران و گردشگران را جمع‌آوری کنند. سپس برای اولویت‌بندی استراتژی‌های حاصل از فن سوات، با استفاده از مدل تحلیل شبکه (ANP) به ارزیابی و اولویت‌بندی استراتژی‌های حاصله پرداخته شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل‌ها با مدل ANP نشان می‌دهد که راهبردهای SO1، SO2 و ST1، سه راهبرد اولیه در ارتقای امنیت زائران و گردشگران شناخته شده است. راهبـرد SO2، برنامه‌ریزی برای مدیریت یکپارچه‌ی امنیت زوار در مناطق اطراف حرم و راهبرد SO1 تهیه‌ی بسته‌های سرمایه‌گذاری (مشارکتی و غیر مشارکتی) برای توسعه‌ی کمی و کیفی مراکز اقامتی زائران است که هر دو مربوط به استراتژی‌های تهاجمی است. همچنین راهبرد ST1، حمایت از سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و نهادهای مدنی در جهت پیشبرد سریع طرح‌های کالبدی مربوط به طرح بافت نوسازی پیرامون حرم بوده که این راهبرد مربوط به استراتژی‌های رقابتی است. در نهایت، استراتژی تهاجمی با کسب امتیاز 0.41392 به‌عنوان استراتژی دارای اولویت اول و استراتژی محافظه‌کارانه با کسب 0.23026 امتیاز به‌عنوان استراتژی دوم در جهت ارتقای امنیت زائران و گردشگران انتخاب ‌شده‌اند

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

-Planning and Preparation of Strategies to Improve the Safety of Pilgrims and Tourists in Mashhad with the Combination of Strategic Planning and Network Analysis (ANP-SWOT

نویسندگان [English]

  • M.R. Rahnama 1
  • M.A. Shokohi 2
  • R. Samadi 3
1
2
3
چکیده [English]

Security is the prerequisite of a safe society, and security feeling is the foundation of human society development. Developmental progress of a country depends on maintenance and survival of security and the feelings resulting of it. The security of tourists and pilgrims constitutes one of the most important issues in security. The aim of the present research was to plan strategies to increase security of tourists and pilgrims in the metropolis of Mashhad, by integrating strategic planning into analytic network of ANP-SWOT. Research method used in this research was descriptive-explanatory method with practical-developmental purposes. First, Delphi method was used to obtain the four factors of SWOT including weakness, strength, opportunity and threat of security of tourists and pilgrims. Thus, four aforementioned factors of SWOT were surveyed by asking 30 elite technicians. Then, analytic network process was used to evaluate and prioritize strategies obtained from SWOT technique. The findings of this research showed that strategies of ST1, SO1 and SO2 are the three primary strategies for enhancement of tourists and pilgrims’ security. SO2 strategy plans integrated management of pilgrims’ security in areas around Imam Reza holy shrine; and SO1 strategy provides investment (Participatory and non-participatory) for quality and quantity development of residential centers for pilgrims. Both SO1 and SO2 strategies are known as aggressive strategies. Strategy ST1, a kind of competitive strategies, supports private sector investors and civil society organizations to improve physical plan of texture renovation surrounding the shrine. Finally, aggressive and conservative strategies with scores of 0.41392 and 0.23026 were selected as the first and second priorities of improving the security of tourists and pilgrims, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • strategy
  • Security of pilgrims
  • Tourists
  • SWOT and ANT Models
  • Mashhad Metropolis
  1. افتخاری، اصغر؛ امیر امیدوار و غلامرضا خواجه سروی. 1379. مقالاتی پیرامون امنیت ملی و نقش نیروی انتظامی. تهران، سازمان عقیدتی سیاسی ناجا.
  2. الماسی­فر، نینا و مجتبی انصاری. 1389. بررسی امنیت محیطی در پارک­های منطقه­ای به‌عنوان بخشی از فضاهای شهری از دیدگاه زنان بر پایه­ رویکرد  CPTED(مطالعه­ی موردی: پارک ساعی)، مدیریت شهری، صفحات 34-21.
  3. جهاد دانشگاهی مشهد. 1389. طرح امکان­سنجی ایجاد و مدیریت پایگاه داده­های مکانی شهرداری منطقه­ی سه شهرداری مشهد. جهاد دانشگاهی مشهد.
  4. حافظ نیا، محمدرضا. 1390. مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران، انتشارات سمت.
  5. حجازی جوشقانی، محسن. 1392. عوامل مؤثر بر مشارکت سرمایه­گذاران بخش خصوصی در پروژه­های توسعه­ی شهری (مطالعه­ موردی: پروژه­های مشارکتی شهرداری مشهد). پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، به راهنمایی دکتر محمدرحیم رهنما، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
  6. خلیلی، رضا. 1381. مهاجرت نخبگان، فصل­نامه­ی مطالعات راهبردی، شماره­ی 2.
  7. دخیلی کهنمویی، جواد. 1383. بررسی راه­کارهای توسعه­ توریسم در آذربایجان‌شرقی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، به راهنمایی دکتر میرستار صدر موسوی، دانشگاه تبریز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
  8. دولت­آبادی فیروز و رحیم یعقوب­زاده. ١٣٨٨. گردشگری فرهنگی، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام و معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
  9. دیناری، احمد. 1384. گردشگری شهری در ایران و جهان. چاپ اول، مشهد، انتشارات واژگان خرد.
  10. رهنما، محمدرحیم. 1387. پژوهشی پیرامون تحقق طرح­های تفصیلی شهری با تأکید بر کاربری­های آموزشی و بهداشتی- درمانی. مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی.
  11. رهنما، محمدرحیم و حسین آقاجانی. 1390. مطالعات آمایش استان خراسان رضوی. مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی.
  12. رهنمایی، محمدتقی.، پوراحمد، احمد و اشرفی، یوسف. 1390. ارزیابی قابلیت­های توسعه­ی شهری مراغه با استفاده از مدل ترکیبی SWOT-ANP، جغرافیا و توسعه، شماره 85.
  13. زاهدی، شمس­السادات. ١٣٨٥. مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تأکید بر محیط‌زیست). تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
  14. سلطانی، ناصر. 1392. ارزیابی موانع فراروی طرح­های آمایش سرزمین در ایران با رویکرد تلفیقی، فصل­نامه­ی علمی- پژوهشی برنامه­ریزی و آمایش فضا، سال هفدهم، شماره­ی 3، صفحات: 84-63.
  15. شهرداری مشهد. 1391. آمارنامه­ شهر مشهد.
  16. فرجی سبک‌بار، حسنعلی، سیدعلی بدری، سیدحسن مطیعی لنگرودی و حجت­اله شرفی، 1389. سنجش میزان پایداری نواحی روستایی بر مبنای مدل تحلیل شبکه، با استفاده از تکنیک بردا (مطالعه­ موردی: نواحی روستایی شهرستان فسا)، پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره­ 79.
  17. فرد آر، د. 1383. مدیریت استراتژیک. ترجمه­ علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی. چاپ ششم، تهران، انتشارات دفتر پژوهش­های فرهنگی.
  18. کارگر، بهمن. 1385. امنیت شهری، مجله­ی سپهر، شماره­ی 57.
  19. کاظمی، مهدی. ١٣٨٧. مدیریت گردشگری. تهران، انتشارات سمت.
  20. گل‌کار، کوروش. 1384. مناسب­سازی تکنیک تحلیلی سوات (SWOT) برای کاربرد در طراحی شهـری، مجله صفه، شماره­ 41.
  21. لی، جان. ١٣٨٧. گردشگری و توسعه در جهان سوم، ترجمه­ی رکن­الدین افتخاری و عبدالرضا و امین صالحی، تهران، انتشارات چاپ و نشر بازرگانی.
  22. مافی، عزت­اله و سقایی، مهدی. 1387. تحلیلی بر گردشگری روستایی در پیرامون کلان­شهرها (مطالعه­ی موردی: کلان‌شهر مشهد)، فصل­نامه­ی جغرافیا و توسعه­ی ناحیه­ای، صفحات 40-21.
  23. محلاتی، صلاح­الدین. 1380. درآمدی بر جهانگردی. تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  24. محمدی ده­چشمه، مصطفی و علی زنگی­آبادی. 1387. امکان­سنجی توانمندی­های اکوتوریسم استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT، مجله­ی محیط­شناسی، شماره­ 47، صفحات 1-10.
  25. ملکی، محمدحسن؛ فاطمه محقر و داوود کریمی دستجردی. 1389. تدوین و ارزیابی استراتژی­های سازمانی با به کارگیری مدل­های SWOT و فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP)، نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، شماره 21، صفحات 176-159.
  26. مهرگان، محمدرضا، هادی سلامی و مصطفی خواجه. 1390. ارائه­ی یک مدل تصمیم­گیری چند شاخصه جهت برون­سپاری فرآیندهای کسب­ و کار با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل شبکه­ای، مجله­ مدیریت توسعه و تحول، شماره­ی 6، صفحات 30-17.
  27. مهندسین مشاور طاش و مهندسین مشاور شهرساز و معمار. 1389. گزارش نظرسنجی بافت اطراف حرم، طرح نوسازی و به­سازی بافت پیرامون حرم مطهر حضرت رضا(ع)، کارفرما: شرکت عمران و مسکن­سازان منطقه­ ثامن.
  28. مهندسین مشاور فرنهاد. 1388. طرح توسعه و عمران کلان­شهر مشهد مقـدس، مطالعات پایه­ محیـط انسان­ساخت (مسکن و نحوه­ سکونت). مشهد.
  29. نویدنیا، منیژه. 1389. اولویت امنیتی شهروندان در مناطق مختلف شهر تهران. فصل­نامه­ی علمی- پژوهشی جغرافیای انسانی، صفحات 87-99.

30. Foroughi, A., Rasoulian, M., and Esfahani, M.J. 2012. Prioritize Strategies of University by using SWOT Analysis and ANP Method. American Journal of Scientfic Researc, pp 83-91.

31. Kangas, J., Kurtila, M., Kajanus, M., and Kangas, 2003. Evaluation the management strategies of a forestland estate the S-O-S approch. Journal of environmental management, 350p.

32. Lee, J., and Hie Kim, S. 2001. An integrated approach for interdependent information system project selection. Project Management. 11p.

33. Santos, Maria da Graca Mouga pocas. 2004. Fatima: religious tourism in a sanctuary city.

34. Timothy D. 2005. "Aspect of tourism shopping tourism" Retailing and leisure Channel view Publications, Toronto.

35. Yuksel, I., and Dagdeviren, M. 2007. Using the analytic network process (ANP) in a SWOT analysis - A case study for a textile firm. Information Sciences. 336p.